سرفصل درس
توضيح و تبيين مفاهيم كليدي, تعاريف و نكات مهم فصل
ارائه پاسخ صحيح فعاليت هاي فصل
رفع اشكال و پاسخ گويي به سئوال ها
اهم روش هاي تدريس مورد تاكيد در اين فصل
معرفي منابع معتبر 
اهداف درس
ارتباط چیست و عناصر آن کدام است؟
رسانه چیست و وسایل ارتباط جمعی در طی زمان چه سیر تحولی را طی کرده اند؟
فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی چه نقشی در زندگی روزمره ما دارند؟
رسانه های ارتباط جمعی چگونه بر فرهنگ عمومی تاثیر می گذارند؟
برای مقابله با اثرات منفی رسانه ها چه باید بکنیم؟
روش تدریس پیشنهادی
بارش مغزی
کار گروهی
پرسش و پاسخ
ارزشیابی پیشنهادی
در فرایند تدریس(ارزشیابی مستمر)
به غیر از بخش های سئوال ممنوع(ارزشیابی پایانی)

جايگاه ارتباط درسيره پيامبر اكرم(ص)
در دوره پس از بعثت ارتباط بين فردي براي پيامبر(ص) از اهميتي بسزا برخوردار بود. 
چشم و گوش در جايگاه دو ابزار مهم ارتباطي در انديشه پيامبر(ص) به اندازه اي اهميت داشتند كه حضرت رسول(ص) گوش شنوا و چشم بينا را ميراث خويش براي امت تلقي كردند.(بحار الانوار, ج83, ص130)

در سيره رسول خدا(ص) شنيدن بر گفتن اولويت داشته و ايشان بيش از آن كه بگويند مي شنيدند به گونه اي كه منافقان اين امر را مايه طعن  قرار داده و ايشان را ”گوش“ خطاب مي كردند كه خداوند متعال در آيه 61 سوره توبه در پاسخ آن ها, پيامبر(ص) را ”اذن خير“ ناميدند.

گذري برتعاريف ارتباط
تعاریف ارتباط
تعریف اول؛ ارتباط را فرایندی می‌داندکه به واسطه‌ آن ارتباط گر یا فرستنده از طریق یک رسانه یا مجرا پیامی را با تاثیراتی معین به گیرنده‌ می‌رساند.
تعریف دوم؛ ارتباط را کنشی اجتماعی می‌داندکه افرادی از یک فرهنگ مشخص در واکنش به تجربه خود از واقعیت به مبادله‌ معانی می‌پردازد.
تعاریف ارتباط
ارسطو درکتاب ريطوريقا می گويد: «ارتباط عبارتست ازجستجوی وسايل و امکانات موجودبرای ترغيب و اقناع ديگران».
 شرام ارتباطات را اين گونه تعريف می کند:«در فراگرد ارتباط به طور کلی مامی‌خواهيم باگيرنده پيام خود در يک مورد و مسئله اي معين, همانندی ايجادكنيم.»

بعضی از تعاريف به جای اقناع و همانندی از کلمه تاثير استفاده کرده‌اند. مثلاً نيوکمب می گويد: «هرگاه شخصی تاثيری را بپذيرد که ديگری در مورد او اراده کرده است, ارتباط برقرار شده است.»
محسنيان راد مي گويد: جريان/ فراگرد و يا فراگرد تراكنشي جا به جايي پيام ميان حداقل دو منبع معني مي داند مشروط بر آن كه در منبع معني ارتباط گير مشابهت معني با معني مورد نظر منبع معني ارتباط گر ايجاد شود. 

مدل ارتباطي ارسطو
ارسطو ارائه کننده اولين مدل ارتباطی است که در حدود 300 سال قبل از ميلاد، آن را ارائه  كرد. اين مدل ساده سه بخش دارد:
فرستنده(گوينده)
پيام
گيرنده(مخاطب)

مدل ارتباطي ارسطو
مدل ارتباطي لسول 
در اين مدل علاوه بر عناصري که ارسطو مطرح کرده دو عنصر وسيله و تأثير نيز افزوده, در پنج عبارت کوتاه خلاصه شده است:
چه کسي؟
چه مي‌گويد؟
در چه کانالي؟
به چه کسي؟
با چه تأثيري ؟ 

مدل ارتباطی شانون و ویور 
ارتباط معرف تمام جریان هایی است که‌ به وسیله‌ آن یک اندیشه‌ می‌تواند اندیشه‌ ای دیگر ‏را تحت تأثیر قرار دهد. 
مدل ارتباطی شانن و ویور
معنی در ارتباطات
برلو معتقد است: ما زبان را برای بيان و بيرون آوردن معنی‌ها به کار می‌بريم و معنی وابسته به کدهايی است که ما در ارتباط انتخاب می‌کنيم.
کوروش صفوی در کتاب معنی شناسی: معنی نوعی دانش است.
کدها و کلمات فقط خطوطی هستند بر کاغذ يا صداهايی هستند در هوا و معنايی ندارند بلکه معني ها در آدم‌ها هستند و دارائي های ما محسوب می‌شوند. 

اگر ما بتوانيم افرادی را پيدا کنيم که معانی متشابه معنی‌های ما داشته باشند می‌توانيم به خوبی و به راحتی با آن ها ارتباط برقرار کنيم. (برلو، 1960)
نظر مولوي درباره معني 
شيوه بيان برلو بسيار تازه است اما نظرش تازه نيست. 700 سال پيش از او، مولوي در دفتر سوم مثنوي، داستاني را شرح داد با عنوان اختلاف کردن در چگونگي و شکل پيل. حرف مولوي به ويژه در اين شعر آن است که معني در پيام نيست. کلمات رازآلودند و سر اين راز در فاقد معني بودن کلمات است. 
مفهوم پيام
برلو پيام را چنين تعريف می کند:«يک توليد علمی و فيزيکی از منبع کد گذار»(برلو، 1960)
پيام ممکن است به شکل جوهر روی کاغذ، امواج صوتی در هوا، جريان برق، تکان دادن دست يا پرچم يا هر نوع علائمی که قادر به تفهيم معني است; خود را بنماياند.

انواع ارتباط
مستقیم
غیر مستقیم
درون فردی
جمعی
نوشتاری
غیر نوشتاری
کلامی
غیرکلامی
ابزاری
ملی
فراملی

انواع ارتباط
زمانی
غیر زمانی
سازمانی
غیر سازمانی
نمادین
انسانی
فراانسانی
با حیوانات
با ماشین
فراآگاهانه
موجودات فضایی
شبکه ای 

تعريف رسانه
در ويكي پديا به معنی رساندن است. از منظري تخصصي ابزار, واسطه, وسيله, نهاد يا كانالي است كه از طريق آن تاثيرها يا اطلاعات انتقال يافته يا حمل مي شوند(باكينگهام,1389,ص29).
منظور از رسانه همه رسانه ها اعم از رسانه هاي سنتي مانند كتاب, مجله, فيلم, راديو, تلويزيون و... و رسانه هاي نوين مانند رسانه هاي رقومي و يا رايانه مبناست(كوثري,1383).
تعريف ارتباط جمعي
انتقال انديشه به تعدادي فراوان از افراد در آن واحد(استوتزل1963ص786).
ويژگي هاي ارتباط جمعي
تعداد گيرندگان زياد است.
تركيب گيرندگان متنوع است.
ارسال پيام از طريق وسايل ارتباط جمعي نوعي تكثير پيام است.
توزيع پيام سريع است.
هزينه براي مصرف كننده كم است(هيد1972ص105).
 كهكشان هاي ارتباطي به روایت مک لوهان
كهكشان اول: كهكشان شفاهي
كهكشان دوم: كهكشان گوتنبرگ
كهكشان سوم: كهكشان ماركني
.........................................................................................
کهکشان دارمانی(دکتر محسنیان راد)
داریوش: مبدع انتقال پیام از طریق برج ها یا میل ها(نظام اطلاع رسانی نوری)
مانی: مبدع تکثیر پیام

كهكشان شفاهي
از شروع تاريخ تا سال 1436 
دنيايي كوچك با مرزي كاملا در افق ديد و محدود به شنيده ها
حضور آدم ريخت ها 30 تا 60 ميليون سال قبل
نئوناندرتال انسان شكارگر 100هزار سال پيش و آغاز تكلم ابتدايي و اوليه(جهت انتقال فن ساخت ابزار شكار)
زبان هاي ايراني 2300 سال قبل شامل اوستايي مادي و پارسي باستان
اختراع اولين كاغذ چيني در سال 105
نوعي چاپ خاص در چين در سال 705
ساخت كاغذ كتاني در ايران 1100 سال پيش 
ايران در دوران اين كهكشان رشد و شكوفايي بسيار داشت

كهكشان گوتنبرگ
از دهه هاي آغازين قرن 15 به مدت 484 سال
دنياي خطوط مستقيم و پشت سر هم
دنياي اعتقادات به فرضيه هاي ثابت و معلوم
دنياي طبقه بندي ها
دنياي علت و معلول ها
ايران 190سال ديرتر وارد اين كهكشان شد
ايران در اين كهكشان توقفي اندك داشت و گذرا از آن عبور كرد
نخستين چاپخانه فارسي در تبريز 1871
اولين روزنامه با نام كاغذ اخبار در سال 1837 يا 1216 شمسي 215 سال پس از انتشار اولين روزنامه لندن

كهكشان ماركني
از سال  1920 با راه اندازي اولين ايستگاه راديويي در لندن تا كنون
اولين ايستگاه راديويي در ايران 1940
اولين فرستنده تلويزيوني در جهان 1936
اولين فرستنده تلويزيوني در ايران 1958 
اینترنت در جهان
اينترنت به جهت رشد و گسترش از سریع‌ترین وسایل ارتباطی در تاریخ محسوب مي شود.
 آمار منتشره در ميانه سال 2014 حكايت از افزايش تعداد كاربران این آخرين موج تغيير به بيش از دو ميليارد و 950 ميليون نفر معادل 37.7 درصد زمينيان دارد.
بيش از يك ميليارد و 200 ميليون نفر عضو شبكه اجتماعي مجازي فيس بوك هستند.

اینترنت در ایران
ایران با حدود ۷6 میلیون نفر جمعیت در سال ۲۰۱۰ با ۴۳.۲ درصد ضریب نفوذ، بیشترین میزان استفاده از اینترنت را در غرب آسيا به خود اختصاص داده كه طي آخرين آمار رسمي اعلام شده نيمي از اين كاربران ميانگين سني زير 15سال را دارا هستند كه 56 درصد از آنان علاقه اي زیاد به استفاده از فضاهای مجازی، بازی های رایانه ای و اینترنت در اوقات فراغت دارند. 
فرهنگ عمومی
عادات و آداب و رسوم مردمی که مدت ها با یکدیگر زندگی کرده فرهنگی مشترک دارند و معمولا عقایدشان را در قالب های هنری بیان می کنند.
فرهنگ عمومی، ناخودآگاهانه و با استفاده از طرح‌ها، مضامین و مواد سنّتی خلق شد و در زندگی روزمره جذب گردید. این نوع فرهنگ ساده و از مد افتاده بود و با زندگی دهقانان و طبقات پایین پیوند داشت.(مک کوایل) 

فرهنگ مردمی
هر چیزی كه توسط وسایل ارتباط جمعی تولید و منتشر می‌شود؛ یا به‌صورت كالایی است كه با تولید انبوه به همه‌ جا منتقل می‌شود و به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به تعدادی زیاد از مخاطبان می‌رسد.(دفلور)
سبک زندگی
مجموعه رفتارهایی که به وسیله آن افراد خود را از دیگران متمایز می کنند.
هویت
وقتی با هویت خود سر و کار داریم می گوییم ما که هستیم و که نیستیم و این یعنی مرزبندی بر اساس تفاوت ها.(دکتر بهشتی)