درباره زبان آذربایجان بحث زیاد به عمل آمده اما این بحث ها سه وجه متمایز و مشخص داشته اند. جمعی نظرشان اثبات این مطلب بوده که ترکی از قرنها پیش از اسلام به این شکل و صورت در آذربایجان وجود داشته و زبان معمول و متداول در بین مردم بوده و زبانی با ریشه آریایی اصلا وجود نداشته و فقط در سالهای اخیر فارسی دری راهی به آذربایجان یافته است. مقالات نویسندگان احساساتی پان تورکیست از این مقوله است و قابل اعتنا نیست.