یکی از اصول بدیهی معرفت‌شناسی این است که معرفت بشری آمیخته به خطا و لغزش‌هاست و برای کشف حقایق و حرکت رو به جلوی نظریات می‌بایست به بازنگری در آنها پرداخت. نقد در صورتی که بر اصول علمی منطبق، و از انگیزه‌های معرفتی عاری باشد، از لوازم رشد و بالندگی به شمار می‌آید. در جامعه کنونی ما، نقد کتاب شاید عمری ۵۰ ساله داشته باشد. طی این نیم قرن، جریان نقد فراز و نشیب‌های فراوانی داشته است. آسیب‌شناسی این پدیده حاکی از آن است که جدای از عوامل جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و حتی سیاسی، بیشتر کسانی که گام در این وادی نهادند با اصول و مبانی آن آشنایی نداشتند. مجموعه حاضر شامل ۲۳ مقاله از صاحب‌نظران درباره مبانی، مقدمات، اصول و اخلاق نقد است. از جمله افرادی که مقالات آنها در کتاب آمده است می‌توان به علی اوجبی، کامران پارسی‌نژاد، غلامعلی حداد عادل، فرخنده حق‌شنو، احمد شاکری، احسان عباسلو، میرجلال‌الدین کزازی و... اشاره کرد. جلد دوم دربرگیرنده مجموعه مقالاتی از اندیشمندان ایرانی در حوزه مبانی نظری نقد است که در سال ۱۳۸۸، به وسیله دبیرخانه جشنواره نقد در تهران برگزار شد. رویکرد این مجموعه، تبیین مبانی، مقدمات، اصول و اخلاق نقد است. برخی از این مقالات عبارتند از: نقد و قدسیت متن، ده اصل برای نقد مدرن، مبانی دینی نقدپذیری، نقد ادبی و ظهور حقیقت، نقد در موقعیت پست مدرن، مقام و مختصات نقد در تاریخ فرهنگ اسلامی، درنگی در ابزارهای نقد شعر فارسی و...