در این کتاب، نویسنده ضمن شرح برخی ابیات مثنوی معنوی، این مطالب را ارزیابی نموده است: مفهوم عشق و عقل در نظر مولانا، پایگاه آدمی، تن و جان، استحقاق هستی، آگاهی و هشیاری، برتری‌جویی، استدلال و فلسفه، مهر و محبت، رازهای غیب، رهرو دلیل راه، و موضوعاتی از این قبیل. دفترهای شش‌گانه مثنوی و صفحه‌های چاپی آن با شماره‌هایی در زیر ابیات مشخص شده‌اند. این نوشتار متن سخنرانی نویسنده درباره مثنوی و جایگاه آن در فرهنگ و ادب پارسی است که در سال ۱۳۶۱ ایراد شده است.