در این نوشتار، پس از گذری کوتاه بر تاریخ زندگی و درگذشت سعدی، گلستان سعدی از منظرهای گوناگون مورد بررسی قرار گرفته و بیش از همه به زبان سعدی در گلستان، بررسی نثر مسجع وی در این اثر، مقایسه مقامات حمیدی و عتبهالکتاب با گلستان و آهنگ موسیقی نثر گلستان پرداخته شده تا بدین وسیله، علاوه بر معرفی این اثر، شاخصهای هنری آن نیز مورد بررسی و توصیف قرار گیرد.
از متن کتاب:
اجازه بدهید یک قدمه کوچک که در واقع شمه یی از اصل مطلب است برای شما عرض کنم. مرگ و حیات افراد بشر دو قسم است یکی جسمانی یا طبیعی دیگر روحانی یا اجتماعی، مقصودم از حیات روحانی حیات آخرت نیست که «وان الدار الآخِرَهَ لَهیَ الْحَیَوَانُ لَوْ کانوا یعلمون» بلکه هر دو قسم از مرگ و زندگانی که گفتم مربوط بهمین دنیاست. حیات و ممات طبیعی همانست که می گوییم: فلان کس در فلان روز و ماه وسال متولد شد و در فلان تاریخ وفات یافت. این طور مرگ و حیات اختصاص بیک نفر و دو نفر ندارد. مخصوص بافراد گذشته هم نیست، بلکه همه افراد بشر در تمام از منه از ماضی و حال و استقبال در این جهت شریکند که روزی از مادر متولد شده و روزی هم دار زندگانی را بدرود می گویند. از این جهت احدی را بر دیگری مزیت و فضیلت نیست. اختیار این امر هم در دست انسان نیست که بدلخواه بیاید و بدلخواه خود برود: «کل نفس ذائقه الموت».
اما مرگ و حیات اجتماعی مقصود شهرت و بقاء نام و اثر اشخاص است و این امر در همه افراد بشر عمومیت ندارد...