در این کتاب ابتدا مبحثی درباره آشنایی با گذشته ادبیات فارسی آورده شده و سپس در گفتار نخست، زمینه‌های نواندیشی در سده سیزدهم بررسی شده است. گرایش به ساده‌نویسی با یادکردی از نویسندگانی چون ابوالفضل دکنی، قائم‌مقام، حقایق‌نگار، مجدالملک و .. در گفتار دوم بررسی شده است. گفتار سوم کتاب اختصاص به بررسی نثر فارسی در آثار افرادی چون زین‌العابدین مراغه‌ای، طالبوف، دهخدا و .. دارد. داستان‌نویسی در ایران معاصر در گفتار چهارم بررسی شده است. شعر امروز و طرحی برای ارزیابی آن، نگاهی به هنر نمایش و نمایش‌نامه‌نویسی در ایران، پژوهش در ادبیات و دانش‌های نظری و خواندنی‌های کودکان و نوجوانان دیگر مباحث این کتاب را شکل می دهند.