فهرست مطالب

عنوان                                                                                                           صفحه

چکیده 1

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1- مقدمه. 2

1-2- بیان مساله. 2

1-3- ضرورت انجام تحقیق.. 4

1-4- سوالات و فرضه های پژوهش.... 6

1-5- اهداف پژوهش.... 6

1-6- روش تحقیق.. 6

1-7- تعریف اصطلاحات... 7

1-7-1- مسکن.. 7

1-7-2- مجتمع مسکونی.. 7

1-7-3- سرزندگی.. 7

1-7-4- فضای سبز. 7

1-8- جمع بندی.. 8

فصل دوم: مروری بر تحقیقات انجام شده

2-1- مقدمه. 9

2-2- چهارچوب نظری.. 10

2-2-1- مجموعه مسکونی.. 10

2-2-1-1- گونه­شناسی در مجموعه مسکونی.. 11

2-2-1-2- فضاهای باز در مجموعه مسکونی.. 12

2-2-1-3- فضاهای جمعی در مجموعه مسکونی.. 13

2-2-1-4- تفکرات غربی شکل دهنده مجتمع های مسکونی و ارتباط آن با فضای سبز. 14

2-2-1-5- عوامل کنترل کننده اقلیمی منظر در فضای باز مسکونی.. 15

2-2-2- فضاهای سبز شهری.. 17

2-2-2-1- آثار اجتماعی فضای سبز شهری و اثرات آن. 19

2-2-2-2- ویژگیهای زیست محیطی درختان در سیستم شهری.. 21

2-2-2-3- آثار نامطلوب فضاهای سبز شهری.. 21

2-2-2-4- فضای سبز شهری و کیفیت زندگی.. 22

2-2-2-5- معیارهای مکانی فضاهای سبز. 22

2-2-2-6- بام سبز در فضاهای مسکونی.. 23

2-2-2-7- استانداردهای فضای سبز. 24

2-2-2-8- استانداردهای فضای سبز در جهان. 25

2-2-2-9- استانداردهای فضای سبز در ایران. 26

2-2-3- سرزندگی.. 28

2-2-3-1- زیست پذیری.. 33

2-2-3-2- شهر سرزنده 33

2-2-3-3- محله سرزنده 33

2-2-3-4- ارتباط بین فضای سبز محلات با سرزندگی در آنها 34

2-3- نمودار کلیدواژه های نظری (جمع بندی چهارچوب نظری) 38

2-4- پیشینه پژوهش(چهارچوب تجربی) 41

2-4-1- بررسی مقالات پیرامون سرزندگی.. 41

2-4-2- بررسی مقالات پیرامون سرزندگی و سکونت... 42

2-4-3- بررسی مقالات پیرامون سرزندگی، سکونت و فضای سبز. 44

2-5- جمع بندی پیشینه پژوهش(نمودار چهارچوب تجربی) 50

2-6- جمع بندی.. 51

فصل سوم: مواد و روش ها

3-1- مقدمه. 52

3-2- تعریف تحقیق و روش تحقیق.. 52

3-3- انواع پژوهش.... 53

3-4- انواع تحقیق براساس هدف... 54

3-5- انواع تحقیق براساس ماهیت و روش.... 54

3-6- روش تحقیق در این پژوهش.... 56

3-7- روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش.... 56

3-8- ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش.... 56

3-9- روش تجزیه و تحلیل دادهها در این پژوهش.... 56

3-10- پیاده سازی دادههای پژوهش.... 57

3-10-1- معرفی مقالات و کتب پیرامون موضوع مجموعه مسکونی.. 57

3-10-2- معرفی مقالات و کتب پیرامون موضوع فضای سبز. 58

3-10-3- معرفی مقالات و کتب پیرامون موضوع سرزندگی.. 59

3-11- جمع بندی.. 60

فصل چهارم: نتایج

4-1- مقدمه. 61

4-2- بخش اول. 61

4-2-1- مقایسه طرحهای تفکیکی شهر دولت آباد. 61

4-2-1-1- جمعیت، مساحت فضای سبز موجود و سرانه فضای سبز شهر دولت آباد. 61

4-2-2- جمعیت ده سال آینده، مساحت فضای سبز ده سال آینده و سرانه طرح جامع شهر دولت آباد. 62

4-2-1-2- تحلیل و بررسی طرح های تفکیکی در دولت آباد. 62

4-2-1-3- سرانه کاربری های شهری طبق طرح جامع دولت آباد. 66

4-2-2- شاخص ها و معیارهای افزایش سرزندگی در مجموعه های مسکونی براساس مقالات مرتبط با موضوع و ارائه راهکار معماری   69

4-2-3- پاسخگویی به سوالات پژوهش.... 70

4-3- بخش دوم. 73

4-3-1- نمونه های موردی داخل ایران. 73

4-3-1-1- برج های مسکونی سبز کوثر/ مشهد/ ایران. 73

4-3-1-2- شهرک اکباتان/ تهران/ ایران. 74

3-1-3-4- مجتمع مسکونی زیتون/ اصفهان/ ایران. 79

4-3-2- نمونه های موردی خارج ایران. 81

4-3-2-1- مجموعه مسکونی استیون هال/ بیجینگ/ چین.. 81

4-4-2- پروژه عظیم مسکونی اسفرا/ مونتری/ مکزیک.... 83

4-5- تجزیه و تحلیل و جمع بندی نمونه های موردی.. 85

4-6- استان اصفهان. 88

4-7- سرانه فضای سبز در شهر اصفهان. 88

4-8- شهرستان برخوار. 88

4-8-1- وضعیت آب و هوا در شهرستان برخوار. 90

4-8-2- وضعیت کشاورزی، منابع آب و منابع طبیعی در شهرستان برخوار. 90

4-9- شهر دولت آباد. 90

4-9-1- پیشینه تاریخی شهر دولت آباد. 91

4-10- معرفی سایت پیشنهادی.. 92

4-10- 1- دلایل انتخاب سایت پیشنهادی.. 92

4-11- ضوابط مربوط به چگونگی استفاده از فضاهای مسکونی.. 100

4-12- ضوابط مربوط به تفکیک زمین در منطقه مسکونی.. 101

4-13- چگونگی دسترسی ها 102

4-14- تعاریف طراحی در مجموعه های مسکونی.. 103

4-14-1- ضوابط عام در مجموعه های مسکونی.. 103

4-15- میزان فضای سبز. 104

4-16- کاربری پارک و فضای سبز. 105

4-16-1- عملکردهای مجاز به تفکیک سطوح تقسیمات شهری.. 105

4-16-2- کاربری های مشروط به استقرار. 105

4-16-3- کاربری های ممنوع. 105

4-16-4- ضوابط تفکیک اراضی در کاربری پارک و فضای سبز. 105

4-16-5- ضوابط استقرار بنا در کاربری فضای سبز. 105

4-17- کانسپت و ایده طرح.. 106

4-18- جمع بندی.. 106

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه. 107

5-2- روند طراحی.. 107

5-3- تقسیم بندی سایت و نحوه دسترسی ها 110

5-4- نحوه تیپ بندی و تقسیم بلوک ها 111

5-5- برنامه فیزیکی طرح پیشنهادی.. 112

5-6- پارکینگ ها 115

5-7- سازه و تاسیسات پیشنهادی.. 115

5-8- حضور فضای سبز در فضاهای مسکونی.. 115

5-9- جمع بندی.. 116

5-10- پیشنهادات... 116

5-11- مدارک تصویری.. 117

منابع.. 123

فهرست جداول

عنوان                                                                                                           صفحه

جدول (2-1)، اثرات بام های سبز. 24

جدول (2-2)، معیار سرانه های پیشنهادی برای شهرهای کشور. 27

جدول (2-3)، معیار سرانه های پیشنهادی برای شهرهای کشور. 27

جدول (2-4)، معیار سرانه های پیشنهادی برای شهرهای کشور. 27

جدول (2-5)، مولفه های سرزندگی محیط از نظر نظریه پردازان برجسته شهرسازی.. 31

جدول (2-6)، عوامل موثر بر سرزندگی فضاهای مختلف محیط های شهری.. 31

جدول (2-7)، نیازهای گروه های شاخص استفاده کننده از پارک ها و فضاهای سبز محلی.. 36

جدول (2-8)، عوامل موثر برافزایش حضور مردم در پارک های محله ای و توسعه روابط اجتماعی در سطح محله. 36

جدول (4-1)، کاربری اراضی پیشنهادی شهر دولتآباد در سال 1400. 66

جدول (4-2)، مساحت انواع کاربری ها در سایت پیشنهادی طبق طرح جامع دولت آباد. 67

جدول (4-3)، عوامل موثر بر سرزندگی و سرزنده کردن فضاها در طرح کالبدی فضاهای مسکونی.. 70

جدول (4-4)، عوامل موثر بر سرزندگی فضاهای سبز محلی.. 71

جدول (4-5)، آمار کل شهرک... 78

جدول (4-6)، آمار فاز یک شهرک... 78

جدول (4-7)، آمار فاز دو شهرک... 78

جدول (4-8)، آمار فاز سه شهرک... 79

جدول (4-9)، سرانه کل فضای سبز طی سال های 82-95(مترمربع بر نفر) 88

جدول (4-10)، سهم و نوع هریک از کاربری های خدماتی.. 102

جدول (5-1)، تعداد واحدهای مسکونی طراحی شده براساس تیپ پلان ها 111

جدول (5-2)، برنامه فیزیکی طرح پیشنهادی در طبقه زیرزمین مجموعه مسکونی.. 112

جدول (5-3)، برنامه فیزیکی طرح پیشنهادی در طبقه همکف مجموعه مسکونی.. 113

جدول (5-4)، برنامه فیزیکی طرح پیشنهادی در طبقه اول مجموعه مسکونی.. 114

جدول (5-5)، برنامه فیزیکی طرح پیشنهادی در طبقه دوم مجموعه مسکونی.. 114

جدول (5-6)، برنامه فیزیکی طرح پیشنهادی در طبقه سوم مجموعه مسکونی.. 114

جدول (5-7)، برنامه فیزیکی طرح پیشنهادی در طبقه چهارم مجموعه مسکونی.. 114

فهرست اشکال

عنوان                                                                                                           صفحه

شکل (2-1)،  مجموعه های مسکونی با الگوی خطی(سمت راست) و الگوی محیطی (سمت چپ) 11

شکل (2-2)، مجموعه های مسکونی با الگوی منفرد(سمت راست) و الگوی ترکیبی (سمت چپ) 11

شکل (2-3)، پیچک ها و روندهها بر سطوح نما 16

شکل (2-4)، چیدمان ترکیبی بادشکن.. 17

شکل (2-5)، انواع فضاهای سبز شهری.. 18

شکل (2-6)، سرزندگی فضاهای عمومی شهری.. 30

شکل (2-7)، مفاهیم مهم و پایه در مجموعه های مسکونی.. 38

شکل (2-8)، مفاهیم مهم و پایه در فضای سبز. 39

شکل (2-9)، مفاهیم مهم و پایه در سرزندگی.. 40

شکل (2-10)، میزان استفاده از کلیدواژه های مجموعه های مسکونی، فضای سبز و سرزندگی در مقالات موجود. 50

شکل (4-1)، طرح تفکیکی مصلی.. 63

شکل (4-2)، طرح تفکیکی گلها 64

شکل (4-3)، طرح تفکیکی مهدیه. 65

شکل (4-4)، طرح تفکیکی موجود سایت پیشنهادی.. 66

شکل (4-5)، شاخص ها و معیارهای افزایش سرزندگی در مجموعه های مسکونی و ارائه راهکار معماری.. 69

شکل (4-6)، مجموعه مسکونی سبز کوثر مشهد. 74

شکل (4-7)، شهرک مسکونی اکباتان. 75

شکل (4-8)، فاز یک شهرک اکباتان. 76

شکل (4-9)، فاز دو شهرک اکباتان. 77

شکل (4-10)، فاز سه شهرک اکباتان. 77

شکل (4-11)، فازهای مختلف در شهرک اکباتان. 78

شکل (4-12)، مجموعه مسکونی زیتون اصفهان. 80

شکل (4-13)، فضای باز مجموعه مسکونی زیتون اصفهان. 80

شکل (4-14)، دید پرنده مجموعه مسکونی زیتون اصفهان. 80

شکل (4-15)، دید به طبقه همکف مجموعه مسکونی زیتون اصفهان. 81

شکل (4-16)، سایت پلان مجموعه مسکونی استیون هال. 82

شکل (4-17)، مجموعه مسکونی استیون هال. 82

شکل (4-18)، پروژه عظیم مسکونی اسفرا 84

شکل (4-19)، فضاهای داخلی پروژه مسکونی اسفرا 84

شکل (4-20)، فضاهای بیرونی پروژه مسکونی اسفرا 85

شکل (4-21)، عوامل موثر بر سرزندگی در مجموعه های مسکونی نمونه های موردی.. 87

شکل (4-22)، نقشه شهرستان برخوار. 89

شکل (4-23)، نقشه شهر دولت آباد. 91

شکل (4-24)، سایت پیشنهادی.. 93

شکل (4-25)، سایت پیشنهادی.. 94

شکل (4-26)، دسترسیها در سایت پیشنهادی.. 94

شکل (4-27)، آلودگی صوتی در سایت پیشنهادی.. 95

شکل (4-28)، جهت وزش باد و نور خورشید در سایت پیشنهادی.. 95

شکل (4-29)، دید از ضلع شرقی به نام آزادگان جنوبی به سایت پیشنهادی.. 96

شکل (4-30)، دید از ضلع جنوبی به نام حسام دولت آبادی به سایت پیشنهادی.. 97

شکل (4-31)، دید از ضلع غربی به نام شهید مهدیان به سایت پیشنهادی.. 98

شکل (4-32)، دید از ضلع شمالی به نام سلمان شرقی به سایت پیشنهادی.. 99

شکل (4-33)، سایت انتخاب شده جهت طراحی و ایجاد الگوسازی از کل سایت پیشنهادی.. 100

شکل (5-1)، روند شکل گیری ایده طراحی.. 109

شکل (5-2)، چهارباغ. 110

شکل (5-3)، شکست فرم. 110

شکل (5-4)، مرکزیت گودال باغچه. 111

شکل (5-5)، دید پرنده به مجموعه مسکونی طراحی شده 117

شکل (5-6)، گودال باغچه در مجموعه مسکونی طراحی شده 118

شکل (5-7)، تعریف ورودی­های مجموعه مسکونی طراحی شده 118

شکل (5-8)، دیوارها و نماهای سبز در مجموعه مسکونی طراحی شده 119

شکل (5-9)، بام­های سبز مورداستفاده همگان در مجموعه مسکونی طراحی شده 120

شکل (5-10)، امکان نظارت همگانی بر فضاهای باز در مجموعه مسکونی طراحی شده 121

شکل (5-11)، رواق­ها و محل­های نشستن در مجموعه مسکونی طراحی شده 121

شکل (5-12)، فضاهای بازی کودکان در مجموعه مسکونی طراحی شده 122

چکیده

شهرهای کوچک و بزرگ ایران با معضل کمبود فضای سبز و توزيع نامناسب و عدم پراكنش صحيح آن مواجه مي­باشند كه اين وضعيت نارضايتي و نزول تدريجي كيفيت زندگي و سلامت افراد را به دنبال خواهد داشت. در این میان فضاهای سبز مسکونی به علت زیاده خواهی در منافع اقتصادی و حداکثر استفاده از عرصه از جانب شهرداری­ها با تهدیدات جدی روبروست. این در حالی است که فضاهای سبز بسترهای بسیار مستعدی برای فعالیت­های جمعی مردم هستند و فراهم کردن زمینه­هایی برای برخی از رفتارها و کارکردهای جمعی می­تواند به سرزنده کردن آن­ها کمک کند. با این کار دلبستگی مردم برای حضور در فضا بیشتر می­شود. در طراحی این­گونه از فضاها باید برای گروه­های مختلف مردم و سلایق آن­ها اهمیت زیادی قائل شد. لذا این پژوهش می­کوشد راهکارهایی ارائه کند تا با تاکید بر عرصه­های عمومی سبز موجب ارتقا و سرزندگی فضاهای مسکونی شود و خصوصیات فضاهای سبز محلی را که باعث اقبال عمومی ساکنان می­شود، شناسایی کند. پس در این پژوهش روش تحقیق از لحاظ هدف کاربردی است و براساس روش و ماهیت، توصیفی- تحلیلی است. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می­دهد از طریق جدب قشرهای متنوع از ساکنان(به لحاظ قومی، نژادی، سنی و جنسی) و تامین نیازهای آن­ها در فضاها، پیش­بینی عرصه­هایی برای مراسم و فعالیت­ها، ایجاد بهانه­هایی برای ماندن در فضا و خلق فضاهایی با کاربری­های مختلف و سازگار موجب ارتقا و سرزندگی فضاهای مسکونی می­شود و خصوصیاتی مانند رعایت سلسله­مراتب، دسترسی مطلوب، توجه به آسایش اقلیمی، افزایش ایمنی، نوع مبلمان و نیمکت­ها، تامین امکانات تفریحی و ورزشی و رعایت معیارهای امنیت در فضاهای سبز محلی می­تواند باعث اقبال عمومی ساکنان شود.