در گوشه و کنار جهان در لابه لاي فرهنگ عامه ، عقايد و باورهايي به چشم مي خورند که از نظر تفکر مدرن در رده عقايد خرافي طبقه بندي مي شوند. علي رغم بار معنايي منفي که بر اين دسته از عقايد متصور است ، بر پايه منطق امروزين ، خرافات آن گونه از عقايد و باورهايي هستند که به لحاظ علمي و تجربي غير قابل دفاع بوده و مي تواند زمينه هاي تحرک يا توقف جامعه را حول موضوعي خاص فراهم آورد. به همين ترتيب به لحاظ کارکردهاي آشکار و پنهان مثبت و منفي که اين دسته از عقايد در جوامع امروزين دارند، بحث و بررسي پيرامون آنها اهميت ويژهاي مي يابد. بر اين اساس، پژوهش حاضر با تکيه بر عقايد و باورهاي رايج در فرهنگ عامه شهروندان گرگاني در پي کشف گستره و نفوذ برخي زمينه هاي مرتبط با آنها برآمده و با استفاده از روش پيمايشي و ابزار پرسشنامه و توصيف و تحليل يافته ها به اين نتيجه رسيده است که افرادي که نحوه ارتباط و نزديکي بيشتري با نوگرايي ، خردگرايي ، علم ورزي و تجربه گرايي دارند (نظير تحصيلات بالاتر، مدت اقامت بيشتر و تولد در شهرهاي بزرگتر، مشاغل امروزيتر) و به طور کلي درگيري بيشتري با شرايط جامعه مدرن دارند، تمايل کمتري به عقايد خرافي دارند. همچنين مردان، کمتر از زنان به عقايد خرافي گرايش دارند.

واژگان کليدي: خرافات، خرافه گرايي ، فرهنگ عمومي و شهروندان گرگاني

1- كليات

١-١- مقدمه

يکي از موضوعاتي که در حيطه اعتقادات و باورها معرفي مي شود و اذهان زيادي را به خود مشغول داشته ، دسته اي خاص از اعتقادات است که تحت عنوان خرافات از آنها ياد مي شود. اين دسته از عقايد بنا بر ماهيت شهودي که دارند، همواره مورد مناقشه بوده و جهت گيري هاي بعضا موافق و مخالفي را به همراه داشته است .

تعدادي از اين باورها جنبه محلي و قومي دارند و در حيطه يک جغرافياي خاص شناخته مي‌شود و برخي ديگر از اين نوع اعتقادات جنبه بين المللي دارند، براي مثال نحس بودن عدد ١٣ که تقريبا در اکثر فرهنگ ها و ملل شايع است و به نحو غير قابل باوري در بين مردم اشاعه پيدا کرده است . آنچه مسلم است اينکه بخش عظيمي از فرهنگ عامه به اين مفاهيم اختصاص داشته و با شيوه هاي بنيادين انديشيدن و احساس کردن و به طور کلي با نحوه پاسخگويي انسان ها به محيط پيوند تنگاتنگي پيدا کرده است .

١-٢- بيان مسئله

خرافه واژه اي عربي است و ريشه آن خرف به معني چيدن ميوه است . خرفه با ضم حرف خ، به معني حکايت ، قصه و يا عقيده اي فاسد و رأي باطل است که جمع آن خرافات است . در واژه نامه ها در تعريف کلمه "خرافات" آمده است : اعتقادات بي اساس که با عقل و منطق و واقعيت سازگاري نداشته باشد. خرافه پرستي نيز عبارت است از پيروي از عقايد باطل و بي اساس که با درجه فرهنگ و دانش جامعه اي که فرد خرافي متعلق به آن است هيچ تناسبي نداشته باشد. همچنين از خرافات در کتب مختلف به حديث باطل ، سخن بيهوده و ياوه (عميد، ١٣٦٥، ص١٠٠١)، سخن موهوم و افسانه اي ، درک نادرست علت ها و معلول ها، ترس از ناشناخته ها و اعتقاد افراطي به تأثير عوامل ماوراءالطبيعه در زندگي بشر ، هر نوع عقيده نامعقول و بي اساس (فرهنگ اکسفورد) نيز ياد مي شود.

در اين پژوهش به سوالات زير جواب داده مي‌شود:

آيا جنسيت بر ميزان گرايش به خرافات تأثير دارد ؟
آيا وضعيت تأهل بر ميزان گرايش به باورهاي خرافي تأثير دارد؟
ميزان رابطه بين درآمد و گرايش به خرافات چقدر است ؟
آيا تحصيلات بر ميزان گرايش به خرافات تأثير دارد ؟
آيا تحصيلات والدين افراد بر ميزان گرايش آنها به خرافات تأثير دارد‌؟
آيا اهليت بر ميزان گرايش به خرافات تأثير دارد ؟
آيا محل تولد تأثيري بر ميزان گرايش به خرافات دارد؟
آيا نوع شغل بر ميزان گرايش به خرافات تأثير دارد؟

١-3-پيشينه پژوهش

در بررسي سابقه موضوع ، مشاهده شد که به جز چند پژوهش اسنادي و ميداني که شمار آن به تعداد انگشتان دو دست نمي رسد، پژوهش گسترده اي درباره موضوع خرافات در ايران به انجام نرسيده است . به عنوان نمونه اي از کارهاي انجام شده مي توان به پژوهش مسعود سپهر با عنوان «بررسي مصاديق بارز عوامل و علل بروز و راه هاي مبارزه با خرافات و موهومات ، جمود و تحجر فکري »، در سال ١٣٨٦ اشاره کرد که در سطح توصيفي به بررسي ميزان شيوع خرافات پرداخته است . تحقيق به اين نتيجه رسيده است که در زمينه مسائل ديني ، خرافات زيادي در جامعه وجود دارد. در پايان نيز پاسخ علماي متعددي را به سؤالات محقق پيرامون برخي خرافه هاي مذهبي ارائه کرده است . «راه هاي مقابله با خرافات و موهومات » عنوان تحقيق ديگري است که در سال ١٣٧٥ توسط اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامي استان لرستان انجام شده است . در اين تحقيق ، تعدادي از خرافه هاي موجود مورد بررسي قرار گرفته و نتايج تحقيق به صورت درصدي ارائه شده و در پايان به طور مختصر راهکارهايي ارائه گرديده است .

١-4- چارچوب نظري و رويکردهاي تحقيق

١-4-١- رويکردهاي جامعه شناسي

با مروري بر منابع موجود در مورد نظريه هاي جامعه شناسي ، هيچ نظريه اي يافت نشد که به طور مستقيم و منسجم به موضوع خرافات پرداخته باشد، ولي در بسياري از آثار و ديدگاه هاي صاحبنظران مختلف ، مي توان اظهار نظرهايي را در اين مورد شناسايي کرد. نکته قابل توجه در واکاوي اين نظرات اين است که صاحبنظران در تحليل اين مفهوم عمدتا نوگرايي در نقطه مقابل خرافه گرايي تأکيد کرده اند. در ادامه شرحي از اين موارد آورده مي شود. نوگرايي تفاوت عمده انساني سنتي و انسان مدرن است . عقيده قديمي و در عين حال قابل قبول لوئي برول اين است که : در جامعه هاي سنتي ، جو فکري غالب به طور کلي عاطفي ، شاعرانه و اساطيري است . زبان و فرهنگ قومي و مذهب ، همه دست به دست مي دهند تا ذهن در حال رشد فرد را چنان شکل دهند که پذيراي تداوم چيزي باشد که آن را به طور کلي «خرافات » مي نامند،

قیمت: 25,000 تومان پرداخت و دانلود

#نسخه_الکترونیکی_کمک_در_کاهش_تولید_کاغذ_است. #اگر_مالک_یا_ناشر_فایل_هستید، با ثبت نام در سایت محصول را به سبدکاربری خود منتقل و درآمدفروش آن را دریافت نمایید.