يكي از مواردي كه در تعيين سلامت يا بيماري انسان ، مهم ترين نقش و جايگاه را دارد، استرس است كه با زندگي بشر امروز عجين شده است. استرس یکی از مفاهیم مهم در مطالعه روانشناسی و بهداشت روانی به شمار می آید و به کفیات گوناگون در زندگی اطلاق می شود و به عنوان علل بسیاری از درد ها ، ناراحتی ها و بیماری ها و بیماری ها تلقی می شود . مردم عادی آن را پدیده ای رنج آور و ناخوشایند ، پزشکان مسئله را از دید واکنش های فیزولوژیک روانپزشکان بنا را بر فشارهای عصبی و به کار بردن مکانسیم های سایکوفیزیولوژیک و بالاخره روانشناسان آن را تغییر رفتار و حالات هیجانی و بحرانی می دانند.

استرس و اضطراب دو واکنش طبیعی ارگانیسم در موقعیتهای تهدید کننده اند که بدون آنها بقای نوع انسان به خطر می افتد. استرس عاملی است که انسان را در مواجهه با مسائلی که از آنها شناختی ندارد یا اتفاقاتی که به وضوح مارا مورد تهدید قرار می دهند، آماده می سازد. استرس با تشدید جریان خون موجب افزایش فعالیت می شود و می تواند در دستیابی به اهداف مورد نظر مفید واقع شود. ولی میزان یا طولانی مدت آن نه تنها دیگر مفید نیست، بلکه زیانبار است (خدایاری فرد، 1385).

افرادی که درباره استرس اطلاع کمی دارند، اغلب آن را نوعی نیروی خارجی نیرومند می پندارند که نسبت به آن کنترل اندکی دارند. آنها احساس می کنند در صورت امکان باید از این فشارها ممانعت به عمل آورند، ولی چنانچه برای فرد امکان گریزی وجود نداشته باشد، باید آن را تحمل کند؛ ولی باید ذکر کردک در مورد استرس عمل خودکار یا گریز ناپذیر وجود ندارد. هریک از ما در مواجهه با موقعیت بالقوه پرتنش به شیوه کاملاً متفاوتی واکنش نشان می دهیم و به انتخاب سبک مقابله با آن می پردازیم. ما می توانیم راهی را انتخاب کنیم که خود را دچار درماندگی کنیم یا از تجربیات خود لذت ببریم. در استرس عواملی چون زمینه شرطی شدن، تجربه های پیشین، مدت زمان و شدت استرس نقش مهمی دارد. واکنش هر فرد در مقابل استرس از الگوی پیچیده افکار و رفتار او نشأت می گیرد. برای مثال ما بر اساس نوع عقیده مان نسبت به جهان و خود و چگونگی ارضای خود به تنش پاسخ می گوییم. همچنین واکنش ما در مقابل تنش به میزان کنترل ما بر زندگی، و وضعیت فعل و انفعالات شخصی و وضعیت جسمانیمان بستگی دارد. این عوامل و بسیاری دیگر از عوامل حد خاصی از تنش را برای هر یک از ما به وجود می آورند. اگر بتوانیم با استرسها به طور صحیحی برخورد کنیم، استرس دوستی می شود که ما را برای مواجهه با مسائل زندگی نیرو می دهد، ولی اگر با ضعف با آن برخورد کنیم و اجازه دهیم از کنترل ما خارج شود، به شکل دشمنی در می آید و موجب بروز بیماریهای مختلف بویژه امراض شدید قلبی و ضعف اندامهای بدن می شود (قاسم‌زاده، 1376).

تعريف استرس

با وجود تحقیقات وسیعی که که در زمینه استرس انجام شده و استفاده گسترده ای که از این مفهوم می شود، هنوز هم استرس به طور دقیق تعریف نشده است. برخی از افراد وقتی در مورد استرس صحبت می کنند، در واقع به یک محرک محیطی اشاره می کنند. بعضی آن را پاسخی به محرک بیرونی می بینند و عده ای آن را در تعامل بین محرک محیطی و پاسخ جستجو می کنند.

سلیه به هنگام طرح تاریخی این موضوع چنین می گفت: استرس عبارت است از مجموعه واکنشهای غیر اختصاصی که تحت تأثیر محرکهای گوناگون در ارگانیسم ایجاد می شود. استرس از نظر ماهیت اختصاصی است، اما منشاء غیر اختصاصی دارد. اختصاصی بودن ماهیت آن یعنی اینکه دارای تغییرات کلیشه ای یکسان و ویژه ای است که مهمترین آنها عبارتند از: واکنش غده قشری فوق کلیوی، کاهش میزان ائوزینوفنل در خون و رشد زخم در دستگاه گوارش. غیر اختصاصی بودن آن از این نظر است که استرس در اثر محرکهای گوناگون بوجود می آید (فایلا[1]، 1991؛ آیزنک[2]، 2000). البته سلیه در ابتدا تصور می کرد که استرس فقط تحت تأثیر عوامل زیان آور، ایجاد می شود، ولی بعدها عنوان کرد هر چیز خوشایند و ناخوشایند موجب بروز استرس می شود.

دسته بدني استرس

همانطور كه تضاد در ابهام ضرورتاً منفي نيستند، استرس نيز پديده زشتي نيست، بلكه در مواقعي باعث ايجاد چالش در افراد مي‌شود و مي‌تواند دستاوردهاي بالقوه مبنتي را بدنبال داشته باشد.

بطور كلي در نوع استرس وجود دارد:

الف) استرس سازنده (مفيد و خوش‌خيم)

ب) استرس مخرب (مضر و بدخيم)

الف) استرس سازنده

استرس مطبوع و خوشايند مي‌باشد. احساسات مثتبي كه به يك شخص دست مي‌دهد، همانند تشويق بخاطر انجام درست وظيفه، ايجاد يك راه حل جديد يا مذاكره براي دست‌يابي به يك توافق مطلوب (مقيمي، 1378، ص 435)

ب) استرس مخرب

استرس كه نامطبوع و زيان‌آور و بيماري‌زا هستند. عمده تمركز مباحث تئوريك در استرس بر روي اسرتس بدخيم است يا نيز عمده تمركزمان بر روي همين نوع است. (مقيمي، 1378، ص 435).

عوامل ايجاد استرس

به طور کلی عوامل اصلی ایجاد استرس را می توان به چهار دسته تقسیم کرد. عوامل زیست شناختی و جسمانی، عوامل محیطی و اجتماعی، عوامل ژنتیکی و ارثی و موارد که بیماری می باشد.

1- عوامل زیست شناختی و جسمانی

در واقع افراد دارای تنش بالا و استرس زیاد در واقع در یکی از این دسته ها قرار می گیرند. افراد مضطرب معمولا هورمون های مربوط به کنترل استرس آن ها به درستی عمل نمی کند. این افراد معمولا یا به صورت غیر عادی آرامش داشته و یا به صورت غیر عادی مضطرب هستند. البته این اختلال هورمونی قابلیت درمان دارد و می توانند با مصرف دارو هایی خاص آن را کنترل کنند. از جمله مواردی که افراد را به سمت اضطراب بیشتر سوق می دهد عبارتند از کم کاری یا پر کاری تیروئید، پایین بودن قند خون، بارداری و نا منظم بودن ضربان قلب است.

- عوامل ژنتیکی و ارثی

یکی دیگر از عوامل ایجاد استرس در افراد، عوامل ارثی است. در واقع فرزندان به دنیا آمده از والدین مضطرب با تکرار رفتار ها و کار های پدر و مادر خود این چرخه اضطراب را دنبال می کنند. ناخود آگاه این فرزندان متشکل از تصمیماتی است که با اضطراب و استرس شدیدی همراه است. بسیاری از محققان بر این باورند که یک ژن نمی تواند دلیل اصلی ایجاد استرس و اضطراب در افراد باشد. بلکه ترکیب چند ژن است که می تواند این اضطراب را ایجاد کند. تاثیر عوامل ژننتیکی بر روی فرزندان در سال های گذشته توسط محققان در این زمینه اثبات شده است.

4- استرس به صورت بیماری

مديريت استرس

روش های بسیاری برای مقابله با استرس وجود دارد. بسیاری از این روش های ماهیت روانشناختی دارند. افراد متفاوت با توجه به ویژگیهای شخصیتی خود، هر یک روشی را برای مقابله با استرس برمی گزینند. برخی سعی می کنند به مشکلات زندگی با دید مثبت بنگرند، بعضی به دنبال حمایتها اجتماعی می گردند و عده ای دیگر از آن می گریزند. به کار گیری راهبردهای مقابله ای مناسب به افراد کمک می کند با استرس و تأثیرات ناشی از آن کنار بیایند.

روشهاي معمول مديريت كار آمد استرس

1- مقابله فعال: براي خلاص شدن از موقعيت ،تمام تلاش را بكار مي‌‌گيرد.

2- برنامه ريزي: طبق برنامه عملي اقدام مي‌‌كند و قبل از هر اقدامي، كاملاً فكر مي‌‌كند.

3- ايجاد وقفه در فعاليت‌هاي ديگر : براي تمركز بر مشكل، ساير فعاليت‌هاي خود را متوقف مي‌‌كند.

4- مقابله از راه خويشتن داري: تا زمان فرا رسيدن مناسب براي انجام آن كار منتظر مي‌‌ماند. مراقب است كه با اقدام عجولانه كار را خرابتر نكند.

عوامل مؤثر بر انتخاب نوع سبك مديريت

منابع شخصي مقابله ، مجموعة پيچيده اي از عوامل شناختي ، شخصيتي و بازخوردي است كه بخشي از توانايي رواني فرد را براي مقابله مهيا مي‌‌سازد. منابع شخصي عبارتند از ويژگي‌هاي زمينه اي نسبتاً پايدار كه انتخاب روش‌هاي ارزيابي و مقابله را تحت تاثير قرار مي‌‌دهند. برخي از اين ويژگي ها عبارتند از تحول من ، احساس كارآمدي شخصي ، خوش بيني ، احساس يكپارچگي ، سبك‌هاي شناختي ، سبك‌هاي دفاعي و مقابله، و تواناييهاي حل مسئله (موس و اسكافر ، 1993(.

انواع شيوه‌هاي مديريت استرس

مديريت كارآمد

افرادي كه احساس كارآمدي شخصي بيشتري دارند، اغلب در مواجهه با موقعيت هايي كه مستلزم چالشگري است ، برخوردي فعال و پيگير دارند. درحالي كه افرادي كه از كارآمدي كمتري برخوردارند، يا از اين موقعيت ها اجتناب مي‌‌ورزند و يا واكنشي انفعالي دارند.

خوش بيني

شي ير و كارور (1988) گرايش به خوش بيني را اين گونه معنا كرده اند: انتظار كلي شخص در زمين ةپيامدهاي خوب ، بويژه در موقعيت‌هاي مشكل يا مبهم.

توانايي حل مسئله

رويكردهاي يادگيري اجتماعي بر اهميت رفتار مؤثر در ح ل مسئله براي سازش يافتگي مؤثر تاكيد كرد هاند. توانايي حل مسئله، شامل حل شناختي و رفتاري مسئله در موقعي تهايي است كه افراد در زندگي روزمره با آن مواجه مي‌‌شوند. اين موقعيت ها ميتواند مربوط به منزل ، مح ل كار، دوستان و خانواده باشد. اشخاصي كه عزت نفس بيشتري دارند، مهار بيشتري بر امور ادراك مي‌‌كنند. افرادي كه تمايل به حل مسئله دارند، باثبات تر، مقاوم

مقابلة سازش نايافته

راهبردهاي سازش نايافتة مقابله اي ، شيوه هايي از مقابل هاند كه مولد مشكلات بعدي هستند. پاول و انرايت (1991) مقابلة سازش نايافته را اي نطور توصيف مي‌‌كنند: ناتواني از تشخيص و فهم آنچه در جريان است شامل تفسيرهاي غيرمنطقي و مصيبت بار در مورد موقعيت موجود يا نشانه‌هاي جسماني ناشي از موقعيت. راهبردهاي سازش نايافته معمولاً به ايجاد حلقة معيوب افزايش اضطراب و نگراني منجر مي‌‌شوند. پاسخ‌هاي سازش نايافته

راهكارهاي درماني و برطرف كردن استرس

این اقدامات به صورت تغییراتی در روفتار ، تفکر ، سبک زندگی ، موقعیت استرس زا می باشد :

تغییر در تفکر

نگرش مثبت به اطراف و مسائلی که پیش می آید و مشکلات را به عنوان یک فرصت دانستن – طرد افکار منفی – حفظ حس و حال شوخی

رژیم غذایی

ذخیره غذایی می تواند به حمایت سیستم عصبی کمک کند و از تاثیرات استرس بر بدن بکاهد . باید از غذاهایی که محتوای مواد محرک سیستم عصبی می باشد پرهیز کنید . اگر نسبت به غذاهای خاصی حساس بوده و حس

شوخی

شوخی روش خوشایند و جالبی برای کاهش اضطراب و در حقیقت پادزهر آن می باشد خنده استرس و فشار روانی را تسکین می بخشد در واقع در چنین مواقعی که فرد تحت استرس خندیدن کاری بس دشوار است ولی اگر بتواند با شوخی و طرز موجب خنده خویش گام بزرگی را در سازگاری با آن موقعیت و کنترل استرس برداشته است . البته باید توجه کرد که جهت پیکان طرز و شوخی نباید بسوی دیگران باشد چون در این صورت

کنار آمدن با استرس

وقایع استرس زا مردم را از نظر هیجانی ، شناختی ، فیزیولوژیکی تحت تاثیر قرار می دهند . ولی مردم روش هایی برای برخورد با استرس زاها و اثرات آنها دارند . مردم اثرات زیانبخش استرس زاها را با راهبردهای کنار آمدن کاهش می دهند .

منابع

آزاد ، حسین (1376) آسیب شناسی روانی . انتشارات بعثت.

جواديان صراف، نصراله؛ امامي، تكتم. (1387). اثر روش‌هاي تمريني آيروبيک و يوگا بر مولفه‌هاي خود توصيفي بدني دانشجويان دختر. اصول بهداشت رواني پاييز 1387; 10(3 (پياپي 39)):221-230.

دادستان ، پریرخ (1377) ، تنیدگی یا استرس (استورا)، انتشارات رشد.

رجب‌پور ، محمد رضا (1379) علل فشارهای روانی ، انتشارات کومش .

قاسم‌زاده ، فرید (1376) استرس و ریشه یابی عوامل ایجاد کننده و راههای مقابله با آن . انتشارات پزشک

نیک‌خواه ، مرتضی (1373) روشهای برخورد با استرس های زندگی ، انتشارات جوانه

گنجی ، حمزه (1376) بهداشت روانی ، انتشارات ارسباران

مارشال ریو ، جان (1378) انگیزش و هیجان . مترجم : یحیی سید محمدی . انتشارات ویرایش

خدایاری فرد، محمد. (1385). استرس و روش های مقابله با آن. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

شی یر مایکل اف. کارور چارلز اس. (1988). نظریه های شخصیت. ترجمه احمد رضوانی. تهران: به نشر.

Brannon. L., & Feist, J. (1997). Health Psychology: an Introducation to Behvior and Health . Mexico. City Brooks /Cole.

Eysenck, M.W. (2000). Psychology , UK: Psychology press Ltd.

Failla, S.(1991) Families of Children With Developmental Disabilities : An Examination of Family Hardiness. Research in Nursing Health, 14, 41-50.

Kobasa, S. C., & Maddi, S. R. (1994). Hardiness and mental Health. Journal of Personality assessment, 63 (2), 262- 274.

Lazarus, R.S. (1982). Puzzles in The Study of Daily Hassles. J. Behavioral Medicine, 7 , 375 – 389.

Moos, R.H., & Schaefer, J. A. (1993). Coping Resourcs and Processes: Current Concept and Measures . In L. Goldberger & S. Breznitx.

Powell, T. J. & Enright, S. J. (1991). Anexiety and Stress Management . London & New York: Routledge.

Zegans, L. S. (1988). Stress and Development of somatic disorder, in goldberg & breznitz (Eds.), Hand book of stress , the free press.

قیمت: 35,000 تومان پرداخت و دانلود

#نسخه_الکترونیکی_کمک_در_کاهش_تولید_کاغذ_است. #اگر_مالک_یا_ناشر_فایل_هستید، با ثبت نام در سایت محصول را به سبدکاربری خود منتقل و درآمدفروش آن را دریافت نمایید.

برچسب ها: مقاله مديريت استرس