پاورپوینت گرافیکی حسابداری ذهنی

•mental accounting

—

—مقدمه                                          

اغلب تئوری های اقتصادی بر این اساس بناشده اندکه افراددررویارویی بارویدادهای اقتصادی به صورت منطقی عمل می کنندوکلیه اطلاعات موجوددرفرآیندتصمیم گیری آنهامنظور می شود.امابرخی محققان بایافته های خودآن رانقض کرده اندازجمله این محققان بیور،کنلی و...میباشند.آنها به ارائه تئوری تصمیم گیری انفرادی پرداختند

این روش این امکان رابرای تصمیم گیرنده فراهم می سازدکه اطلاعات بیشتری رادریافت نمایدتابراساس آن بتوانددرموردتخمین احتمال های ذهنی رویدادهایی که ممکن است بعدازتصمیم گیری اتفاق بیفتدتجدیدنظرکرد.

تعریف حسابداری ذهنی

—مجموعه ای ازعملیات آگاهانه است که توسط فردوخانوارها برای سازماندهی،ارزیابی وردیابی فعالیتهای مالی مورداستفاده قرارمی گیرد.

—حسابداری ذهنی برای اولین بارتوسط ریچاردتالردرسال1980مطرح شد،وی بیان کرد که حسابداری ذهنی می کوشدفرآیندی راکه به موجب آن پیامدهای اقتصادی راکدگذاری،طبقه بندی وارزیابی می کنندتشریح نماید.

—مقایسه حسابداری ذهنی باحسابداری مالی وحسابداری مدیریت:

—حسابداری مالی به ثبت،طبقه بندی رویدادهای مالی دردفاتروگزارشگری نتایج می پردازد.حسابداری مدیریت بااستفاده ازاین اطلاعات وسایراطلاعات اجتماعی و...به تصمیم گیری وکنترل فعالیت شرکت می پردازد.درحسابداری ذهنی افرادخانوارچنین ثبت وقایع مالی تجزیه وتحلیلی را به منظورتحت کنترل درآوردن مخارج خودانجام می دهند.حسابداری مالی شامل استانداردها ورویه های متعددی است که طی سال ها به ثبت رسیده است،وحسابداری ذهنی قوانین مشابهی وجودنداردوتنهامی توان ازطریق مشاهده رفتارافرادقوانینی استنتاج کرد.حسابداری ذهنی ترکیبی ازاقتصاد،حسابداری وروان شناسی است وبیشتربه حسابداری نزدیک است.

—

—حسابداری ذهنی وتصمیمات سرمایه گذاری

—ازمفاهیمی که اندیشمندان بزرگی ماننددانیل کانمن وآموس تیورسکی وتالرروی آن کار کردندتورش حسابداری ذهنی است.براساس تورش حسابداری ذهنی افراد درتصمیمات مالی خودبرای ارزیابی هرتصمیم حسابی جداگانه باز می کنندوسعی می کنندعواقب هرتصمیم رابه تنهایی بررسی کنند.براساس مطالعات تالرافراددرارزیابی تصمیمات نه تنهاتصمیمات رامجزابررسی می کنندبلکه تغییرنوع تصمیم وزمان هزینه کردن ومنفعت بردن هم روی نتایج تصمیم اثرگذاراست. تورش حسابداری ذهنی باعث می شود نگاه کلان به مجموعه ی سرمایه گذاری هارا از دست بدهیم.

—

—

—عنصراول:

—

—به چگونگی دریافت نتایج و آزمون آنها،چگونگی تصمیم گیری براساس نتایج آزمون شده ونهایتا تصمیمات اتخاذ شده می پردازد.

—

—عنصردوم:

—عنصردوم مستلزم تخصیص فعالیت ها به حساب های معینی است.منابع ومصارف همانگونه که دردنیای واقعی هستند درحسابداری ذهنی نیز وجوددارند.هزینه ها به گروه هایی همچون خوراک،مسکن و...گروه بندی می شوندومخارج اغلب بابودجه های صریح وغیرصریح محدود می شوند.

—

—عنصرسوم:

—عنصرسوم حسابداری ذهنی به میزان ارزیابی حساب ها می پردازد.حسابها می توانندبه صورت روزانه،هفتگی وسالانه تراز شوندوهمچنین می توانندبه صورت محدود

یاگسترده تعریف شوند.درواقع عنصرسوم حسابداری ذهنی به این مورد اشاره دارد که تصمیمگیری هاغالبا درشرایط عدم اطمینان است.

—مثال:

—به عنوان مثال، شخصی قصد داشت یک روتختی بخرد، او به یک فروشگاه بزرگ رفت و به دنبال مدل مورد علاقه‌اش بود. روتختی‌ها در سه اندازه ۱، ۲ و ۳ و قیمت آنها به ترتیب۲۰۰۰۰۰‌، ۲۵۰۰۰۰۰ و ۳۰۰۰۰۰ ریال بود. اما در یک حراجی قیمت هر‌کدام از آنها بدون توجه به اندازه ۱۵۰۰۰۰ریال بود. دریافت این اطلاعات، دریافت نتایج است. شخص این نتایج را در ذهن خود مورد آزمون قرار می-دهد و درنهایت تصمیم به خرید روتختی اندازه ۳ از حراجی به قیمت۱۵۰۰۰۰ریال می¬گیرد (عنصر اول). با خرید این روتختی شخص به اندازه مابه‌التفاوت قیمت خریداری شده و قیمت واقعی روتختی (۱۵۰۰۰۰-30000) در ذهن خود یک حساب سود باز می¬کند (عنصر دوم). با این‌که روتختی از اطراف تخت آویزان بوده‌، شخص احساس رضایت کامل می کند (عنصرسوم). بسته به ارزیابی شخص این احساس رضایت به صورت روزانه‌، هفتگی، ماهانه یا سالانه باقی می‌ماند. چون تصمیم‌گیری‌ها در شرایط عدم اطمینان انجام می‌شود و ارزیابی‌های افراد از حساب‌های خاص متفاوت است.

—

—قالب های سودوزیان:

تابع ارزش:

این تابع می تواند بیانگرعناصر مرکزی لذت فردباشدوبه توصیف چگونگی درک وکدگذاری وقایع درفرآیند تصمیم گیری می پردازدکه سه مشخصه دارد:  

—1_تابع ارزش به عنوان سودوزیان اضافی نسبت به یک نقطه مرجه تعریف شود.

—2_تابع سودوزیان حساسیت نزولی رانشان می دهد.

—3_زیان گریزی

—قالب های تصمیم:

—تیورسکی وکاهنمن یک حساب ذهنی رابه صورت کاملامحدودبه عنوان یک قالب نتیجه تعریف می کنندکه مشخص کننده:         

—1_مجموعه نتایج اولیه ای است که مشترکاارزیابی شده اندوهمچنین شیوه ای که آن هاترکیب شده اند.

—2_یک نتیجه مرجع که طبیعی یاعادی درنظرگرفته می شود.

—برطبق این تعریف،حساب ذهنی قالبی برای تصمیم گیری است.

—

—بنا به گفته ی تیورسکی کاهنمن نتایج را می توان با3 شیوه ی زیر بیان کرد:حساب حداقل_حساب موضوعی_حساب جامع

—_حسابداری ذهنی فرآیندی موضوعی است.

—تصمیم گیری درحسابداری ذهنی:

لذت معامله: تالربراین معتقداست که مشتریان 2نوع لذت ازخرید میبرند:

—1_لذت تحصیل کالاها وخدمات

—2_لذت معامله

—

—

—واردکردن مطلوبیت (لذت)معامله درمحاسبات خریدمنجربه 2نوع تاثیر روی بازار می شود:

—اول_بعضی ازکالاهااصولابه این دلیل خریداری می شوندکه معاملات خوبی هستند.َ

—دوم_بعضی ازخریدهاممکن است به دلیل لذت معامله منفی انجام نشود.

َ

—مجزا کردن پرداخت ازمصرف:

—مطالعات نشان می دهد هنگامی که از لحاظ زمانی،مصرف از خریدجدامی شودارزش اقلام خریداری شده برای افرادمتفاوت از زمانی است که تاریخ خرید ومصرف یکی است.

—بهترین ابزار مجزاکردن هزینه  ازمصرف،کارتهای اعتباری می باشدکه خریدرا به چندین روش از مصرف مجزا میکند:

—اول_پرداخت راچندهفته به تعویق می اندازد که 2اثر دارد:

—1)پرداخت بعدازخرید است.

—2)پرداخت جداازخرید است.

—تاخیردرپرداخت برای کسانی جذاب است که یا بی صبروحوصله هستندیاازنظرنقدینگی تحت فشارند.

—

—دوم_جذابیت خریدبا کارتهای اعتباری این است که یک بارصورتحساب دریافت می شودوخریدها باهم مخلوط می شوند.

—

—بودجه بندی:

—یکی دیگرازاجزاء حسابداری ذهنی طبقه بندی است:

—پول در3سطح طبقه بندی می شود:

—-مخارج* که به بودجه ای خاص گروه بندی می شود.(غذاوپوشاک)

—-ثروت* که به حساب ها(مانندپس انداز،حقوق بازنشستگی و...)تخصیص می یابد.

—_درآمد*که به طبقاتی مثل درآمدهای مستمر(منظم)وغیرمستمر(اتفاق)طبقه بندی می شود.

سود چندگانه مجزا یا segregated multiple gains

برای ما دو سود جداگانه به ارزش 2 و 3 هزار تومان، ارزشمندتر است تا یک سود به ارزش 5 هزار تومان!

هدیه گرفتن یک کیف‌ پول و یک تراول 100 هزار تومانی به صورت جداگانه، خوشایند‌تر است تا هدیه گرفتن یک کیف پول که در آن یک تراول 100 هزار تومانی گذاشته باشند.

(V(a)+V(b)>V(a+b

به همین دلیل دوست داریم سودهای مختلف را به صورت مجزا گزارش کنیم: «امروز 1 میلیون در بورس سود کردم، 2 میلیون حقوقم را گرفتم و یک طلب 3 میلیونی داشتم که پرداخت شد. تازه برای خرید پیتزا هم 10 هزار تخفیف گرفتم! چه روز خوبی بود!»

زیان چندگانه مجتمع یا integrated multiple losses

برای ما یک زیان 5 هزار تومانی مطلوب‌تر است تا دو زیان جداگانه 2 و 3 هزار تومانی.

((V(-a)+V(-b)<V(-(a+b

به همین دلیل، کسی که در یک معامله 10 میلیون تومان از دست داده، کم‌تر احساس بدبختی می‌کند تا کسی که در یک معامله 1 میلیون از دست داده، ماشینش جریمه شده، صفحه گوشی‌اش شکسته، کفشش پاره شده، سرماخورده، در بورس 1 میلیون تومان ضرر کرده و طلبش هم وصول نشده است. حتی اگر جمع تمام این اتفاق‌های بد کم‌تر از 10 میلیون تومان ارزش داشته باشد.

سود مرکب مجتمع یا integrated mixed gain

فرض کنید در یک روز، از یک منبع سود کرده‌اید و از منبع دیگر زیان، به شکلی که در مجموع در سود هستید.

یک سود 3 میلیونی برای ما مطلوب‌تر است تا یک سود 5 میلیونی و بعد یک زیان مجزای 2 میلیونی.

(V(a)+V(-b)<V(a-b

در این حالت راحت‌تر هستیم که جمع نهایی را گزارش کنیم و به زیان اشاره‌ای نداشته باشیم.

برای همین اگر پرتفوی ما در کل مثبت باشد، راضی هستیم. حتی اگر یک یا دو سهم بد داشته باشیم. (حتی ممکن است در بلندمدت هم فکری به حال سهم‌های بد نکنیم. چون در مجموع اوضاع خوب به نظر می‌رسد.)

زیان مرکب مجزا segregated mixed loss

اگر در یک روز هم زیان داشته باشیم و هم سود، به شکلی که در مجموع ضرر کرده‌ایم، راحت‌تر هستیم که به سود و زیان به شکل مجزا اشاره کنیم.

(V(-a)+V(b)>V(-a+b

درست است که امروز 2 میلیون ضرر کردم، اما شکر خدا 1 میلیون پاداش گرفتم و بخشی از ضرر جبران شد.

به همین دلیل اگر پرتفوی در مجموع عملکرد بدی داشته باشد، دلمان را به یک یا دو سهمی که صف خرید بوده‌اند خوش کرده، آلام خود را اندکی التیام می‌دهیم.

معایب حسابداری ذهنی

شخصی را تصور کنید که در محل کار خود پاداش دریافت می‌کند و به جای پس‌انداز آن یا پرداخت بدهی، آن را در یک تعطیلات مجلل خرج می‌کند. در این حالت، این فرد اثرات منفی و معایب حسابداری ذهنی را با در نظر گرفتن جدا شدن از درآمد عادی خود، به نمایش گذاشته است. برای جلوگیری از مشکلات حسابداری ذهنی، باید مطمئن شد که سودمندترین روش استفاده از پول را بدون توجه به منبع آن در گرفت. اگر بدهی یا سایر تعهدات مالی مهم برای پرداختن وجود دارد باید قبل از صرف هزینه برای موارد غیر ضروری اقدام به پرداخت آن‌ها کرد.

یکی دیگر از معایب حسابداری ذهنی عدم انعطاف پذیری می‌باشد که در این مورد فرد قادر به تنظیم اهداف و مدیریت هزینه‌ها بر اساس اطلاعات مالی روز دنیا نیست. در واقع حسابداری ذهنی می‌تواند درک فرد از پول را مخدوش کند و او را وادار کند تا به جای اتخاذ تصمیم درست، بر اساس تمایلات پول را خرج کند.

بهترین راهکار برای جلوگیری از اثرات منفی حسابداری ذهنی این است که همیشه قبل از خرج کردن پول فکر کرد و سپس تصمیم گرفت.

—نتیجه گیری

    حسابداری ذهنی چارچوبی فراهم می کندتاتصمیم گیرندگان بتوانندمجموعه ای ازنقاط مرجع رابرای هرحساب تهیه کنند وسودوزیان آن راتعیین کنندوسپس بااستفاده ازنظریه ی انتخاب،تفاوت بین انواع حساب هارامشاهده کنندودرنهایت تصمیم بگیرندکه باتوجه به این مقاله نظریه انتخاب کاهنمن وتیورسکی همراه باحسابداری ذهنی تالراثراین تغییروضعیت راتشریح می کند.

منابع