این پایان نامه در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد.

سابقه و هدف صدمات تروماتیک دندانی یکی از شایعترین حوادث دوران کودکی ونوجوانی محسوب می شوند. در بین این صدمات، اوالژن (بیرون افتادن دندان از ساکت) یک اورژانس واقعی قلمداد شده و نیازمند درمان سریع و دقیق دندانپزشک می‌باشد که در غیر آن صورت می‌تواند منجر به از دست رفتن دندان بیمار گردد که اهمیت این مسئله با توجه به اینکه اکثر این صدمات در دندانهای قدامی‌روی می‌دهند چند برابر می‌گردد. مطالعات زیادی نشان داده اند که  لیزر کم توان علاوه بر دارا بودن خواص تسکینی وضد التهابی، جریان خون ودرناژ لنفاوی ناحیه را افزایش داده و منجر به افزایش  عملکرد سیستم ایمنی و پرولیفراسیون سلولی میشود. بنابراین میتواند پروسه ترمیم (Healing ) را بطور موثری بهبود دهد. مطالعه حاضر با هدف بررسی تغییرات هیستولوژیک و رادیوگرافیک تاثیر لیزر کم توان بر میزانRevascularization  پالپی دندانهای نابالغ Avulsed شده انجام گرفت.

مواد و روش ها جهت انجام مطالعه، 36 دندان نابالغ سگ Extract شده و به طور تصادفی و مساوی در 9 گروه تحت درمان جایگذاری مجدد قرار گرفتند. در گروه اول  دندان ها بلافاصله پس از کشیده شدن (4 دقیقه) در ساکت آلوئول جایگذاری مجدد شدند. در گروه دوم دندان ها بلافاصله پس از کشیده شدن (4 دقیقه) تحت تابش لیزر قرار گرفته و پس از تابش لیزر به ساکت آلوئول، جایگذاری مجدد شدند. در گروه سوم دندان ها پس از کشیده شدن 30 دقیقه در بزاق قرار گرفتند و سپس جایگذاری مجدد شدند. در گروه چهارم دندان ها پس از کشیده شدن و 30 دقیقه نگهداری در بزاق، تحت تابش لیزر قرار گرفته و پس از تابش لیزر به ساکت آلوئول، جایگذاری مجدد شدند. در گروه پنجم دندان ها پس از کشیده شدن (30 دقیقه) در آب قرار گرفتند و سپس جایگذاری مجدد شدند. در گروه ششم دندان ها پس از کشیده شدن و 30 دقیقه نگهداری در آب، تحت تابش لیزر قرار گرفته و پس از تابش لیزر به ساکت آلوئول، جایگذاری مجدد شدند. در گروه هفتم دندان ها پس از کشیده شدن 45 دقیقه در محیط خشک قرار گرفتند و سپس جایگذاری مجدد شدند. در گروه هشتم دندان ها پس از کشیده شدن و 45 دقیقه نگهداری در محیط خشک، تحت تابش لیزر قرار گرفته و پس از تابش لیزر به ساکت آلوئول، جایگذاری مجدد شدند. در گروه نهم دندان ها پس از کشیده شدن و 45 دقیقه نگهداری در محیط خشک، تحت تابش لیزر قرار گرفته و بدون تابش لیزر به ساکت آلوئول، جایگذاری مجدد شدند. در تمام موارد جایگذاری دندان ها بر اساس جدیدترین پروتکل AAPD صورت گرفت. رادیوگرافی از دندان ها قبل از شروع کار و در فواصل یک و دو ماه انجام گردید. اطلاعات با استفاده از آزمون های فیشر دقیق، کای دو دقیق، تی مستقل و کروسکال والیس آنالیز گردید .

یافته ها مقایسه ی کاربرد یا عدم کاربرد لیزر در گروه های با شرایط مختلف جایگذاری، تفاوت آماری معنی داری را از نظر میانگین تعداد عروق، نوع آماس، میزان آماس، درصد بافت جوانه ای، درصد نکروز، درصد ادم، درصد پیوستگی ادنتوبلاستها، درصد فیبروز، میزان الیاف کلاژن در دو گروه تفاوت نشان نداد. هم چنین در ارزیابی رادیولوژیک، کاربرد لیزر در هیچیک از گروه ها تفاوت آماری معناداری از نظر میزان تحلیل خارجی، تحلیل داخلی و محوشدگی پالپ در نتیجه کلسیفیکاسیون نشان نداد.

نتیجه گیری به کارگیری لیزر کم توان ایندیوم-گالیوم-آلومینیم-فسفات در پروسه جایگذاری دندان های نابالغ Avulsed شده اثر معناداری بر پروگنوز بهبودی هیستولوژیک و رادیوگرافیک این دندان ها ندارد.

-1- مقدمه

اغلب صدمات وارده به دندانهای دائمی‌ Traumatic Dental Injuries (TDI) ناشی از زمین خوردن بوده و پس از آن تصادفات رانندگی، خشونت و ورزش‌ها از علل اتیولوژیکTDI  هستند(1, 2). پسران دو برابر دختران دچار TDI می‌شوند و احتمال صدمات بیش از یک بار در آنها بیشتر است. همچنین افراد با نیازهای خاص استعداد بیشتری برای TDI دارند(3, 4).

یکی از جدی‌ترین صدمات دندانی، اوالژن(Avulsion) است که به جا به جایی کامل دندان به خارج از ساکت دندانی اطلاق می‌شود. در نتیجه ی این گونه صدمات، پالپ، الیاف پریودنتال و استخوان آلوئول به شدت تحت تاثیر قرار گرفته و رشته‌ای عصبی عروقی دندان و اتصالات پریودنتال قطع می‌شوند 3C456E644E6F74653E3C436974653E3C417574686F723E476C656E646F723C2F417574686F723E3C596561723E323030393C2F596561723E3C5265634E756D3E31353C2F5265634E756D3E3C446973706C6179546578743E28352D37293C2F446973706C6179546578743E3C7265636F72643E3C7265632D6E756D6265723E31353C2F7265632D6E756D6265723E3C666F726569676E2D6B6579733E3C6B6579206170703D22454E222064622D69643D227A70656570303264733578397636657A7A32327866327677767066396164353073657035223E31353C2F6B65793E3C2F666F726569676E2D6B6579733E3C7265662D74797065206E616D653D224A6F75726E616C2041727469636C65223E31373C2F7265662D747970653E3C636F6E7472696275746F72733E3C617574686F72733E3C617574686F723E476C656E646F722C20556C663C2F617574686F723E3C2F617574686F72733E3C2F636F6E7472696275746F72733E3C7469746C65733E3C7469746C653E416574696F6C6F677920616E64207269736B20666163746F72732072656C6174656420746F20747261756D617469632064656E74616C20696E6A7572696573E280936120726576696577206F6620746865206C6974657261747572653C2F7469746C653E3C7365636F6E646172792D7469746C653E44656E74616C20547261756D61746F6C6F67793C2F7365636F6E646172792D7469746C653E3C2F7469746C65733E3C706572696F646963616C3E3C66756C6C2D7469746C653E44656E74616C20547261756D61746F6C6F67793C2F66756C6C2D7469746C653E3C2F706572696F646963616C3E3C70616765733E31392D33313C2F70616765733E3C766F6C756D653E32353C2F766F6C756D653E3C6E756D6265723E313C2F6E756D6265723E3C64617465733E3C796561723E323030393C2F796561723E3C2F64617465733E3C6973626E3E313630302D393635373C2F6973626E3E3C75726C733E3C2F75726C733E3C2F7265636F72643E3C2F436974653E3C436974653E3C417574686F723E4F7A65723C2F417574686F723E3C596561723E323031323C2F596561723E3C5265634E756D3E31383C2F5265634E756D3E3C7265636F72643E3C7265632D6E756D6265723E31383C2F7265632D6E756D6265723E3C666F726569676E2D6B6579733E3C6B6579206170703D22454E222064622D69643D227A70656570303264733578397636657A7A32327866327677767066396164353073657035223E31383C2F6B65793E3C2F666F726569676E2D6B6579733E3C7265662D74797065206E616D653D224A6F75726E616C2041727469636C65223E31373C2F7265662D747970653E3C636F6E7472696275746F72733E3C617574686F72733E3C617574686F723E4F7A65722C2053657A696E3C2F617574686F723E3C617574686F723E59696C6D617A2C20456C6966204970656B3C2F617574686F723E3C617574686F723E42617972616B2C2053756C653C2F617574686F723E3C617574686F723E54756E632C20456D696E652053656E3C2F617574686F723E3C2F617574686F72733E3C2F636F6E7472696275746F72733E3C7469746C65733E3C7469746C653E506172656E74616C206B6E6F776C6564676520616E642061747469747564657320726567617264696E672074686520656D657267656E63792074726561746D656E74206F66206176756C736564207065726D616E656E742074656574683C2F7469746C653E3C7365636F6E646172792D7469746C653E4575726F7065616E206A6F75726E616C206F662064656E7469737472793C2F7365636F6E646172792D7469746C653E3C2F7469746C65733E3C706572696F646963616C3E3C66756C6C2D7469746C653E4575726F7065616E206A6F75726E616C206F662064656E7469737472793C2F66756C6C2D7469746C653E3C2F706572696F646963616C3E3C70616765733E3337303C2F70616765733E3C766F6C756D653E363C2F766F6C756D653E3C6E756D6265723E343C2F6E756D6265723E3C64617465733E3C796561723E323031323C2F796561723E3C2F64617465733E3C75726C733E3C2F75726C733E3C2F7265636F72643E3C2F436974653E3C436974653E3C417574686F723E54726165626572743C2F417574686F723E3C596561723E323030333C2F596561723E3C5265634E756D3E31363C2F5265634E756D3E3C7265636F72643E3C7265632D6E756D6265723E31363C2F7265632D6E756D6265723E3C666F726569676E2D6B6579733E3C6B6579206170703D22454E222064622D69643D227A70656570303264733578397636657A7A32327866327677767066396164353073657035223E31363C2F6B65793E3C2F666F726569676E2D6B6579733E3C7265662D74797065206E616D653D224A6F75726E616C2041727469636C65223E31373C2F7265662D747970653E3C636F6E7472696275746F72733E3C617574686F72733E3C617574686F723E54726165626572742C204A6566666572736F6E3C2F617574686F723E3C617574686F723E50657265732C204D6172636F20417572656C696F3C2F617574686F723E3C617574686F723E426C616E6B2C20566572613C2F617574686F723E3C617574686F723E42C3B6656C6C2C2052756269612064612053696C76613C2F617574686F723E3C617574686F723E5069657472757A612C204A6F616F20416C626572746F3C2F617574686F723E3C2F617574686F72733E3C2F636F6E7472696275746F72733E3C7469746C65733E3C7469746C653E50726576616C656E6365206F6620747261756D617469632064656E74616C20696E6A75727920616E64206173736F63696174656420666163746F727320616D6F6E67203132E2809079656172E280906F6C64207363686F6F6C206368696C6472656E20696E20466C6F7269616EC3B3706F6C69732C204272617A696C3C2F7469746C653E3C7365636F6E646172792D7469746C653E44656E74616C20547261756D61746F6C6F67793C2F7365636F6E646172792D7469746C653E3C2F7469746C65733E3C706572696F646963616C3E3C66756C6C2D7469746C653E44656E74616C20547261756D61746F6C6F67793C2F66756C6C2D7469746C653E3C2F706572696F646963616C3E3C70616765733E31352D31383C2F70616765733E3C766F6C756D653E31393C2F766F6C756D653E3C6E756D6265723E313C2F6E756D6265723E3C64617465733E3C796561723E323030333C2F796561723E3C2F64617465733E3C6973626E3E313630302D393635373C2F6973626E3E3C75726C733E3C2F75726C733E3C2F7265636F72643E3C2F436974653E3C2F456E644E6F74653E (5-7). الگوی صدمات وارده به دندان، بطور اولیه، به عواملی نظیر1) انرژی ضربه  2) جهت وارد آمدن ضربه و 3) قابلیت ارتجاعی ساختارهای پریودنتال حمایت کننده دندان بستگی دارد که در این میان قابلیت ارتجاعی بافتهای حمایت کننده، مهمترین عامل تعیین کننده در میزان گستردگی(شدت) آسیب، محسوب می‌شود. به طوریکه آسیب وارده به دندانهای شیری به دلیل قابلیت ارتجاعی بافتهای استخوانی اطراف دندانهای شیری، بطور معمول باعث جابجایی دندان شده و کمتر موجب شکستگی بافتهای سخت می‌گردد ولی در دندان های دائمی‌ به دلیل خاصیت ارتجاعی کمتر بافتهای اطراف دندان ها، عکس این حالت اتفاق خواهد افتاد(7).

صدمات اوالژن 16-5/0% کل صدمات دندانی را شامل می‌شوند(8) و اغلب در سنین 9-7 سالگی و در دندانهای سانترال دائمی‌ماگزیلا دیده می‌شوند، چرا که در این سنین دندان های سانترال در حال رویش بوده، ساختارهای احاطه کننده دندان انعطاف‌پذیر هستند و لیگامان‌های پریودنتال مقاومت بسیار کمی‌در برابر نیروهای خارج کننده(extrusive)  نشان می‌دهند(1, 4).

درگیری بیشتر سانترال‌های ماگزیلا می‌تواند به دلیل موقعیت این دندانها در فک باشد چرا که نسبت به ساير دندانها کمتر محافظت می‌شوند(4, 8). وجود اورجت افزایش یافته انسیزورها، اپن بایت قدامی‌و عدم پوشش کامل لب ها و به هم نرسیدن آنها به عنوان فاکتورهای مستعد کننده گزارش شده‌اند(5, 7). در کودکان با اورجت بیش از 3 میلی متر احتمال این رخداد بيشتر می‌شود. بین وضعیت اجتماعی اقتصادی با صدمات تروماتیک دندانی ارتباطی دیده نشده است(2). در غالب موارد، ترومای منجر به Avulsion، یک دندان را درگیر می‌کند، اما در برخی مواقع Avulsionمی‌تواند به صورت درگیری دندان های متعدد اتفاق افتد(9).

 از دست رفتن دندانهای قدامی‌در کودکان و نوجوانان به دلیل ایجاد نقص قابل مشاهده، سبب طرد شدن آنها از گروه همسالان، محرومیت اجتماعی به دنبال آن و احساس شرمندگی و خجالت حین لبخند زدن در آن ها می‌شود و می‌تواند موجب پیامدهایی در ارتباط با کاهش عملکرد اجتماعی و کیفیت زندگی آنها گردد(9و8).

درمان ایده ال برای یک دندان Avulsed جایگذاری مجدد فوری با زمان خارج آلوئولی کمتر از 5 دقیقه است. اما متاسفانه اکثر دندانهای Avulsed با تاخیری در حدود 1 ساعت replant می‌شوند و این زمان طولاني خارج آلوئولی باعث از دست رفتن سلولهای PDL و به دنبال آن شکست در جایگذاری می‌شود. مطالعات کلینیکی کنونی نشان می‌دهندکه شکست درمان replantation در طی 5 سال اول پس از جایگذاری تقریباً 30 تا 40 درصد است.

جایگذاری فوری با توجه به عوامل مرتبط با حادثه از جمله حضور صدمات وسیع همراه و تهديدکننده حیات، وضعیت هیجانی بیمار در لحظه آسیب و یا عدم آگاهی و اعتماد به نفس مردم و حتی متخصصین در مورد شيوه های جایگذاری، به ندرت اتفاق می‌افتد(10). قربانیان صدمات فک و صورت شامل اوالژن دندانی، معمولاً کمکهای اولیه را از افرادی غیر از پرسنل آموزش دیده دندانپزشکی دریافت می‌نمایند. بنابراین در اکثر مواقع، عوامل مهم برای موفقیت replantationنمی‌توانند کنترل شوند. مطالعات نشان داده‌اند که این سناریو را می‌توان بطور قابل توجهی با آموزش در مورد ترومای دنتوآلوئولار و محیط نگهداری(مدیوم) به افراد عادی و افرادي بجز متخصصین سلامت دهان، خصوصاً کسانیکه در خدمات اورژانس مشغول به کار هستند برای دستیابی به درمانی موفق، بهبود بخشید.  Replantation  فوری دندان منجر به ترمیم بهتر PDL شده و بطور قابل توجهی وقوع تحلیل ریشه را کاهش می‌دهد. بنابراین به حداقل رسانیدن زمان سپری شده بین تروما و جایگذاری دندان و نگهداری دندان Avulsed در محیط های حد واسط مناسب ممکن است اثرات زیانبار دوره خارج آلوئولی روی سطح ریشه و ري واسکولاريزاسيون پالپي را کاهش داده و منجر به افزایش قابل توجهی در پروگنوز شود(11).

بطور معمول جایگذاری دندان طی 1 تا 4 ساعت پس از اوالژن رخ می‌دهد و بدنبال آن دژنراسیون سلولهای PDL یک رویداد شایع است و حضور بقایای PDL نکروز در سطح ریشه باعث تحریک وقوع تحليل التهابی ریشه که دلیل اصلی از دست دادن دندان Avulsed است خواهد شد(11).

برای داشتن یک پروگنوز خوب، طرح درمان مناسب بدنبال آسیب، دارای اهمیت زیادی می‌باشد. جایگذاری دندان Avulsed اگرچه در بسیاری از مواقع نمی‌توان بصورت فوری انجام پذیرد اما درمان انتخابی برای این نوع آسیب است. البته شرایط خاصی نیز وجود دارند که در آن موقعیت replant کردن دندان اندیکاسیونی ندارد. بطور مثال دندانهائی با پوسیدگی شدید یا بیماری پریودنتال، وضعیت‌های خاص پزشکی از قبیل نقص سیستم ایمنی، بیماری شدید قلبی، اختلالات صرع کنترل نشده، ناتوانی شدید ذهنی، دیابت کنترل نشده شدید و فقدان یکپارچگی آلوئولار و یا عدم همکاری بیمار کنترااندیکاسیون replant دندان محسوب می‌شوند(12).

به هرحال استفاده از گایدلاین‌ها می‌تواند برای ادامه یافتن بهترین مراقبت درمانی و رسیدن به حداکثر نتایج مطلوب مورد استفاده قرار گیرد. انجمن دندانپزشکان کودکان آمریکا با مرور مقالات دندانپزشکی خط مشی (Guideline)ارائه نمود که آخرین ویرایش آن در سال 2011 انتشار یافته است(12).

براساس این خط مشی پس از بررسی تاریخچه پزشکی و بررسی و رد نمودن کردن هرگونه آسیب نورولوژیک و غیر دندانی، تستهای تشخیصی زیر باید انجام شوند.

< >بررسی شکستگی آلوئولارتجویز 3 رادیوگرافی با زوایای مختلف برای rule out شکستگی های ریشهانجام تستهای وایتالیتی دندانهای قدامی‌ماگزیلا و مندیبل