گنبد سلطانیه
مقبره اولجایتو محمد معروف به گنبد سلطانیه که یکی از شاهکارهای هنر معماری ایران و دنیای اسلام به شمار می‌آید، در چهل کیلومتری جنوب شرقی شهرستان زنجان و در شهر سلطانیه واقع شده است. این بنای معظم در جنوب راه تهران- تبریز با فاصله حدود ۵ کیلومتری جاده اصلی در دشت مسطح سلطانیه هنوز برپاست.
تاریخ بنا:
این محل قبل از سلطنت سلطان محمد خدابنده به نام شهریاز یا شهریار موسوم بوده است. این ناحیه در زمان ایلخانان مغول آباد می‌گردد و قبل از آن، جز جلگه ای وسیع با مراتع سبز و خرم و شکارگاه های متعدد و متنوع، چیز دیگری نبوده است. اهمیت این شهر در زمان سلطان محمد خدابنده که به سال ۷۰۳ هجری قمری به سلطنت رسید، به اوج خود می‌رسد.
آندره گدار فرانسوی بنای مزبور را این گونه شرح می‌دهد: « ه طور قطع عالی ترین نمونه معماری مغول و یکی از بهترین دست آوردهای معماری اسلامی ایران و از نظر فنی شاید جالب ترین آنان است.
این گنبد عظیم که یکی از بزرگ ترین گنبد های تاریخی اسلام است، چندین بار مرمت شده است (در زمان صفویه و قاجاریه) و در حال حاضر هم تعمیرات اساسی آن ادامه دارد. سلطانیه بزرگ دیروز و شهری که روزی قلب حکومت مغول در آنجا می زد و فرامین آنها از آنجا صادر می‌شد، قدرت و عظمت و شکوهی داشت که امروز از آن فقط گنبد فیروزه‌ای رنگ سلطانیه، آرام و استوار در آن دشت گسترده به یادگار نشسته است.
در مورد علل احداث این بنا در تواریخ چنین آمده است:
« اولجایتو پس از طرح سلطانیه تصمیم گرفت که به تقلید از آرامگاه برادرش غازان خان، آرامگاه رفیع و با شکوهی برای خود بسازد به همین جهت برای بر پایی این آرامگاه، هنرمندان از هر سو به سلطانیه آمدند تا یکی از شاهکارهای عظیم دوره مغول را به عرصه ظهور برسانند.
نقشه مقطع عرضي گنبد سلطانیه
نقشه تصوير هوايي گنبد سلطانیه
نقشه نقشه طبقه اول گنبد سلطانیه