چكيده

پژوهش حاضر با هدف بررسی همسويي کیفیت زندگی کاری با استراتژي هاي منابع انساني، انجام شده است.اين پژوهش از نظر هدف، کاربردی، براساس شیوه گردآوری، توصیفی، و از نظر ماهیت، همبستگی می باشد. جامعه آماری شامل كاركنان با تحصيلات دانشگاهي شركت انتقال گاز ايران مي باشد.روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش کتابخانه ای و میدانی می باشد.ابزار سنجش کیفیت زندگی کاری و استراتژي هاي منابع انساني، پرسشنامه است. جهت سنجش كيفيت زندگي كاري از پرسشنامه استاندارد مدل والتون و جهت سنجش استراتژي هاي منابع انساني از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است.به منظور سنجش ضریب پایایی پرسشنامه، از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. درنهایت اطلاعات حاصل از پرسشنامه ها، با کمک نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون های آماری توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که ارتباط مثبت و معناداری میان کیفیت زندگی کاری واستراتژي هاي منابع انساني كاركنان وجود دارد. ميزان كيفيت زندگي كاري كاركنان سازمان مورد مطالعه در سطح متوسط بدست آمد. از ميان مولفه هاي 8 گانه كيفيت زندگي كاري (پرداخت منصفانه و كافي، محيط كار ايمن، تامين فرصت رشد و امنيت مداوم، قانون گرايي در سازمان ، وابستگي اجتماعي زندگي كاري، فضاي كلي زندگي، يكپارچگي و انسجام اجتماعي در سازمان كار، توسعه قابليت هاي انساني)، محيط كاري ايمن و بهداشتي و تامين فرصت رشد و امنيت مداوم به ترتيب حايز كمترين و بيشترين امتياز ميانگين شدندهمچنين از ميان متغيرهاي 8گانه كيفيت زندگي كاري، متغيري كه بيشترين اثرگذاري را بر متغير وابسته به نسبت ديگر متغير ها داشت، متغير تامين فرصت رشد و امنيت مداوم و متغيري كه كمترين تاثير را بر متغير وابسته داشت متغير فضاي كلي زندگي بوده است. نهايتا اينكه بنابر يافته هاي پژوهش، موضوع كيفيت زندگي كاري مي تواند تاثير بالايي در اجراي مطلوب استراتژي هاي سازمان به ويژه در حوزه منابع انساني داشته باشد. اين استراتژي ها مي تواند مواردي همچون ايجاد جو نوآورانه درسازمان، ارتقاءانگيزه كاركنان، بهبود بهره وري سازمان، افزايش مشاركت كاركنان در تصميم گيري، جذب و نگهداشت نيروي انساني وآموزش باشد.

كلمات کلیدی: كيفيت زندگي كاري،استراتژي هاي منابع انساني،محيط كاري، قانون­گرايي،پرداخت منصفانه، فرصت رشدوامنيت، انسجام اجتماعي،توسعه قابليت­ها

فصل اول:

کلیات پژوهش

1-1- مقدمه

انسان از دیرباز در اندیشه استفاده درست وکارا وثمر بخش از توانایی ها، امکانات ومنابع در دسترس خود بوده است.در عصر کنونی این امر بیش از هر زمان دیگری مورد توجه قرار گرفته است. بهره وری، فراتر از یک معیار، به عنوان یک فرهنگ ونگرش، با کار وزندگی مطرح شده است وبهبود آن منشاء اصلی توسعه اقتصادی است. عوامل بی شماری در ارتقاء و بهبود بهره وری نقش دارند. اما به عقیده اکثر صاحبنظران منابع انسانی با ارزش ترین وبرجسته ترین عامل در دست یابی به اهداف سازمان محسوب می شود.

محیط کاری با کیفیت بالا، به عنوان شرط و پیش زمینه اساسی توانمندسازی و بهره­وری منابع انسانی سازمان شناخته شده است. آگاهي از ميزان ارتباط بين كيفيت زندگي كاري با استراتژي­هاي منابع انساني سازمان ، مديران سازمان را ياري مي كند تا با ارتقا كيفيت محيط كاری، زمينه تحقق استراتژي هاي سازمان در حوزه منابع انساني را فراهم آورند.

نظر به این که مسئوليت انتقال گاز ايران، به عنوان قطب گاز جهان، بر عهده شركت انتقال گاز مي­باشد و نيروي انساني باارزش­ترين سرمايه سازمان مذكور مي باشد، لذا انتخاب استراتژي  مناسب در حوزه منابع انساني و ايجاد بستر لازم جهت تحقق اين استراتژي­ها از اهمیت ويژه­اي برخوردار است. اين پژوهش با هدف بررسي دو متغير کیفیت زندگی کاری و استراتژي­هاي منابع انساني، و تبیین همسويي بين این دو انجام گردید. در این پژوهش سعی شده است ضمن مروری بر تعاریف مفهومی مانند کیفیت زندگی کاری، ميزان ارتباط آن با استراتژي­هاي منابع انساني سازمان، مورد بررسی قرار گیرد.

1-2- بیان مساله    

اهمیت نیروی انسانی براي سازمان بسیار زیاد است اگرچنین نباشد کل برنامه های سازمان ازبین می رود، چون مهمترین بخش دارایی سازمان همان نیروی انسانی است. برنامه کیفیت زندگی کاری فرآیندی است که بوسیله­ی آن همه­ی اعضای سازمان از مجاری ارتباطی باز مناسبی که برای این مقصود ایجاد شده است در تصمیم­هایی که بر شغل شان بخصوص، و برمحیط کارشان بطور کلی اثر می گذارد، به نوعی دخالت می­یابند و در نتیجه مشارکت و خشنودی آنان از کارشان بیشتر می شود و فشار عصبی ناشی از کار برایشان کاهش می­یابد. در واقع کیفیت زندگی کاری نمایانگر نوعی فرهنگ سازمانی یا شیوه مدیریت است که کارکنان براساس آن احساس مالکیت، خودگردانی، مسئولیت و عزت نفس می کنند در این که سازمان ها برای پدید آوردن این گونه احساس ها در کارکنان خود چه می کنند تفاوت هایی وجود دارد. به طور کلی در سازمانی که به داشتن برنامه ای کامیاب در کیفیت زندگی کاری شهرت دارد، دادن و دریافت کردن پیشنهادها، پرسش ها و انتقاداتی که می توانند به هر گونه بهبود درکار منجر شود رغبت وجود دارد. در چنین فضایی، ناخشنودی خلاق نشانه ای از توجه و دلسوزی سازنده و نه خرده گیری کوبنده برای سازمان به شمار می آید. با توجه به موارد مذکور می توان این گونه عنوان کرد که کیفیت زندگی کاری یعنی امکان ارضای بیش تر نیازهای شخصی کارکنان، وجود امنیت برای افراد به نحوی که آنها بتوانند با خیال راحت در کنار دیگران به زندگی خود ادامه دهند و احساس مفید بودن بنمایند و مقبول دیگران واقع شوند و در نهایت برای افزایش مهارت و دانش خود فرصت داشته باشند (رودکی، 1382).

مديريت استراتژيك منابع انساني داراي  3 هدف مشخص است:

1- كارايي و اثربخشي (بهره وري)

2- پيروي از قانون ( قانونمندي)

3- كيفيت زندگي كاري

نتيجه بهبود كيفيت زندگي كاري، افزايش مشاركت در كار، افزايش رضايت از كار، كاهش فشار عصبي و كاهش سوانح است. كاركنان امروزي بيشتر از گذشته درخواست درگيري و مشاركت در كارهاي خود را داشته، آرزو دارند در كارهايشان خودكنترلي داشته باشند

این پژوهش به دنبال بررسی این موضوع است که تا چه اندازه بين الگوی کیفیت زندگی کاری (بر اساس مدل هشت گانه والتون) و استراتژي­هاي منابع انساني منطقه يك انتقال گاز همسويي  وجود دارد.

 از آنجا که در جامعه ی آماری مورد نظر تحقیقی در خصوص موضوع صورت نگرفته است، پژوهشگر را بر آن داشت تا جهت مرتفع کردن بخشی از مشکل تحقق استراتژي­هاي منابع انساني، با بررسی کیفیت زندگی کاری ،پژوهشی رابه انجام برساند.

آگاهي از نتايج اين پژوهش مديريت سازمان را  درتدوين استراتژي مناسب در حوزه منابع انساني و بهبود كيفيت زندگي­ كاري در اين سازمان ياري مي­نمايد

1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

اهمیت این پژوهش به دلیل اهمیت بسزایی است كه کیفیت زندگی کاری در اتخاذ استراتژي بر عهده دارد.

 از جمله تلاش های مدیریت در جهت حفظ و نگهداری منابع انسانی ایجاد رضایت در کارکنان و جلوگیری از عدم رضایت آن هاست . (آصف زاده و رضاپور:1387:168)

 کیفیت زندگی کاری می تواند به عنوان عاملی اساسی در ایجاد و حفظ رضایتمندی و افزایش بهره­وری نیروی انسانی و سازمان ها نقش داشته باشد. چرا که تا زمانی که کارکنان (که مهم­ترین عنصر تشکیل دهنده­ی سازمان ها هستند) احساس رضایت نکنند، حاضر به ماندن در سازمان نمی­باشند.

کیفیت زندگی کاری یکی از مباحث مهم در علم مدیریت است و به عنوان عاملی مهم در بهره ور شدن سازمان ها نقش ایفا می کند. لذا ضرورت دارد تحقیقاتی در این زمینه صورت پذیرد و نقش کیفیت زندگی کاری بر بهره وری سازمان ها مشخص شود. 

بسیاری از کارکنان از کار خود ناراضی بوده و در پی کاری معنادارتر می باشند. کارکنان درخواست دارند که در کارشان نظارت و دخالت بیشتری داشته باشندو مانند یک مهره در دستگاه بزرگ به شمار نیایند.هنگامیکه با کارکنان با احترام رفتار شودو آنان فرصت بیان اندیشه های خود را داشته باشند و در تصمیم گیری ها بیش تر دخالت کنند واکنش های مطلوب و مناسبی از خود نشان خواهند داد.(طوسی و صائبی، 1376:54)

امروزه کیفیت زندگی کاری به عنوان یک مفهوم جهانی مورد تامل قرار گرفته و غالبا به عنوان راه حلی در عرصه رقابت جهانی، مشکلات مربوط به شکایات کارکنان، مشکلات کیفیت و سطوح پایین بهره وری از آن یاد می شود.(جمشیدی، 1379:1)

اشتغال پژوهشگر در اين شركت، و آشنایی کامل با مشکلات آن از جمله: پايين بودن رضایتمندی، انگیزه و نوآوري کارکنان اين سازمان ،كه در نظرسنجي هاي متعدد از كاركنان بدست آمده است و نيز عدم تحقق شعار ((هر نفر يك پيشنهاد درماه)) بعنوان شاخص نشان دهنده سطح مشاركت كاركنان بر اهمیت و ضرورت پژوهش می افزاید همچنين توجه به این امر که تا کنون درسازمان مذکور تحقیقی در زمینه ی انطباق و يا ارتباط کیفیت زندگی کاری با موارد مذكور -كه جزئي از استراتژي­هاي سازمان مي باشند-  انجام نشده است، اهمیت پژوهش را دو چندان می کند.